Nad - nannan - nanninannan - natifnatal - nawflaw - nika - ninang-founang
25 décembre 2007
Na : t-l-dj. An-an nan pawol tjanmay-piti. 2. Potjel an-an nan angle piplis peyi Karayib la. (ang. no, an-an) 3. Potjel "adan" nan angle anchay peyi Karayib la ek nan lang Ayiti a. 4. Nan lang Ayiti a, zèb, Nardostachys jatamansi, eti moun sèvi pou fè an tolonmel.
Nad : t-l k-b. Ayen epi se tout. 2. Ayen san patate. (angl. nothing, ayen). Nad marinad, ayen menm ; zewo.
Najè : t-l k-m. Moun ka bat bra'y ek pie'y pou ale douvan asou an kare-dlo. 2. Moun ka woule ti kò'y adan an djoumbat.
Nak : t-l k-b. Ayen, ayen toubannman 2. Titak, tibren, an ti-zizin adan an bagay. 3. An mapipi grenn kalagway ki adan kokiyaj lanmè.
Nakach : t-l k-b. Ayen menm. Pa menm an titak. 2. Nan sistenm-lang Gwadloup la, ayen. Ayen toubolman. Natifnatal : t-l. d-d. Eti ki leve nan an lantiray, an peyi, an lakou-moun fann. "I koumansé résité tou fò an poem i té matjé ba Adliz adan lang natif-natal li" (R. Confiant, Kòd Yanm, 1986). 2. Eti ki pa trape ayen peyi lòtbòtsay adan. 2. Eti pa ni p’an tjak adan, ki trape tout bidjoul an bagay pe trape. 3. Eti ka sanble tout bagay ka doye ras li, zandja’y. Peyi-natifnatal, lakou-moun ka rete anlè an kare-tè ki trape lang ek mès ki ta'y pou woule nan lavi a ek tjoke divini.
Nawflaw : t-l. d-d Eti ki pa ni p’an tjak adan, ki trape tout bidjoul an bagay pe trape, ki ladje kòdjòm ka ale. 2. Eti ka sanble tout bagay ka doye ras li, zandja’y.
Ninang-fannang : t-l k-m. Moun ki anba jouk an moun ek pa ni p'an lanmen-djok anllè lavi'y ki ta'y. "Ale vie nèg, ninang-fannang, dènie jenerasion apre krapo" (J. Bernabé, Rue-Cases-Nègres, E. Palcy/J. Zobel, 1982) 2. Moun ka trimen aleliwon nan lavi a. 3. Moun ki soubawou ek pa adan mès moun gran sivite. "An ninang-fannang batizé doubout" (M.-Th. Lung-fou, Trois bonnes fortunes, 1969). Nan sistenm-lang Matnik la, moun ka di ninang-founang, tou. Nou : t-l f-l. Palab-fondas sistenm-lang eti ka pran plas de oben an krèy moun eti an moun ka pale nan tit yo tout pou pa vire nonmen yo toulong. Nou se moun Matnik. 2. t-l f-l. Palab-fondas sistenm-lang ka matje liannaj djok nan mitan an krèy moun epi an bagay. Peyi nou an. 3. Nan sistenm-lang jenerachon-douvan Matnik, tankon Ayiti, "nou" te ka pran plas zòt pou matje an lespri yonn-a-lòt, an lespri lakou-moun. Kouman nou ye adan mizè ta'a.
Se Simao moun Wanakera (Henri Taillefond) ki matje abstrak lang Matnik ta'a.
"Ninang-founang dènyé jénérasyon apré krapo", kontè a ka di sa adan La Rue Cases-Nègres.
Rédigé par : Doc. K | 23 novembre 2010 à 18:24
Man bien enmen pawol tala nad marinad
Rédigé par : KM2 | 02 novembre 2011 à 14:50
Bonjou tout moun,
Es zot pé difizé lien-tala ba tout zanmi-zot ki Matinik ki Gwadloup ki Guiyàn. Sé pou fè étidian enskri adan Lisans kréyol la.
http://www.montraykreyol.org/spip.php?article5573
Mèsi anpil.
Rédigé par : Kanmo.Matinik | 13 juillet 2012 à 18:41