Jounen-gloriye mizik oliwon-latè

Rel-doubout sosial djezinè-mizik la

 

 

 

 

 

 

Nan lèspri moun-matnik, djezinè-mizik la se an vakabon lanmen-asou-tjè eti ka pòte, longsay-ale, nan kare-zobray yonn-a-lòt la, nan lakou a, nan lakou-peyi a, nan peyi a. An vakabon lanmen-asou-tjè, se pou se tann ek konprann, dwe isiya la konsa, an moun ki fouben se larel-kòtòf sosial la, jik delè nan djoubap epi yo,  epi menm  rel-lèspri-konprann-lavi moun-yonn-tou-yonn lan, men pa la pou toumbile lavi moun, ni menm gade wè ranbonni lèspri moun nan lide taha eti mizik ka pòte an rete-dous nan mès moun ; an djezinè-mizik se pa nepi an kabwatè sosial ni menm an badjolè politik. Lang ek mès-longsay-peyi kreyol atè-lakay-matnik li nan fonfonn kabèch li, epi menm anba bra y, djezinè-mizik atè-lakay-matnik la ka fè an trase-djezinen kouri lawonn, alagadigadaw.

Karann-twazienm konsit Kabwatè-gouvelman peyi-CARICOM

Rete doubout djok douvan katel  

 

 

 

 

 

 

 

Paramaribo, Repiblik Sirinàm : Karann-twazienm konsit kabwtè-gouvelman peyi-CARICOM  wouvè lapòt yè Dimanch 03 Jwiye atè Sirinàm asou an lanm plodari fè-yonn ek vire-kabeche pou rete doubout-djok douvan katel eti ka bat kare-peyi a.  Nan dekou kadafa wouvè-lapòt la, nan Assuria Hermitage High Rise Centre, 5 kabwatè-gouvelman peyi-Caricom ek sobreka-kabwataj CARICOM ek Lawonn Peyi Oliwon-latè ladje plodari yo douvan an bidim sanble-pran-pawol epi dòt kabwatè-gouvelman, plodayè-politik peyi-lòtbòtsay, fannan OCC (Order of the Caribbean Community), plodayè-tòt-peyi lòtbòtsay ek plodayè-kabe-mete-nan-brann.

Konsit Kawbe Lawonn Peyi-Oliwon-Latè asou lanmè-ble

Ekonomi ble  

 

 

 

 

Lisbòn Pòtougal : Nan dekou dezienm jounen konsit Kawbe lawonn peyi-Oliwon-Latè asou lanmè-ble te bàt anlè vidjozay se ekonomi longsay la oliwon se lanmè-ble a , jeray se nich-lavi lèstè a, owonzon 40% moun oliwon late ka rete bò lanmè oben nan laliman lanmè. Lawonn-moun asou se lèstè a, oliwon-latè, se owonzon 1,5 mil-milion dola-etazini epi an rel-rive 3 mil-milion dola-etazini pou 2030. Apiye bay-kòdjòm se nich-lavi bò-lanmè a, pòte-toulong matjoukann tjenbe-doubout ek vidjoze dekatonn-longsay ekonomi mande pou palantje an konpanyi kare-ekonomi fondok kontel latche-nan-lanmè,  ek swen-pweson, drivayaj, , bawda-wakle-longsay, chaye moun ek machandiz abò-kanno ek mete-nan-brann asou makadè, ek ranmase wòch fondas-lanmè, epi yonn-de kare-mete-nan-brann kaveche-djezinen kontel bawda-wakle-longsay vire-faktore ek teknoloji nich-lavi anba-lanmè.

Jout-politik gouvelman Grènada

NDC 9 plodayè-politik asou 15   

 

 

 

 

 

 

St. George’s, Grenada:   Apre 19 lanne ka kabwate gouvelman Grènada epi  New National Party (NNP), Dk. Keith Mitchell pran an dal lè National Democratic Congress (NDC) Dickon Mitchell la, an plodayè-tribinal 44 lanne genyen 9 asou se 15 plodayè-politik ki ni nan kawbe-gouvelnaj plodari-politik Grènada a. Nan an kouri-nouvel dijital, NDC  matje : "nou aye pou tousa lanmen-asou-tjè ek nou doubout  douvan bondie ek zòt, moun Grènada, Kawyakou eti Ti-Matinik. Nou ka di mèsi epi fondok-tjè nou".

ONU mande 12 mwa lonji BINUH

BAI ek MOLEGHAF lonje dwèt  

 

Pòtoprens, Ayiti:   BAI (Bureau des Avocats Internationaux) ek  MOLEGHAF (Mouvement de liberté, d’égalité des Haïtiens pour la fraternité) lonje dwèt asou an mande pou lonji dekou-gouvelnaj 9 mwa  BINUH (Bureau intégré des Nations unies en Haïti) a ki ka rive nan bout nan Vandrèdi 15 jwiye 2022 ka rive. Tan lonji-gouvelnaj taha se ke pou 12 mwa, jik nan Jwiye 2023. Se kawbe-mete-nan-brann Ayiti a  dekantje sa tankon an vèglaj pou tjenbe Ayiti anba jou Lawonn Peyi Oliwon-latè, Etazini pi douvan pase larestan.

Dezienm wonn jout-politik pou plodayè-politik franse atè Matnik.

Katel-dekantje-longsay sosial atè Matnik 

 

 

 

 

Se depi an tilili lanne man ka matje ek vire matje sa eti plodayè-politik franse atè Matnik la pa ka sèvi an patàt, si se pa pou leve an konpanyi moun natifnatal-matnik kont anlòt konpanyi moun natifnatal-matnik ; fè an konpanyi badjolè franse vini malelive moun natifnatal-matnik epi de progranm politik ki pa pe nan mès-longsay politik ni menm mès-longsay sosial 21^enm siek la eti pou nouvel-pòte ka kouri lawonn toulong nan wakle-boulin ka mande pou trape toulong plis gouvelnaj atè-lakay, plis larel-gouvelman ek larel-mete-nan-brann pou an lakou, an lakou-peyi, an peyi se rive  pran tout matjoukann-peyi y nan de lanmen y, dekatonnen an sistenm atè-lakay pou se rive faktore plis matjoukann-peyi, vire faktore matjoukann-peyi ki se lavannen.

Jout-politik plodayè-politik franse atè Matnik

Tout moun pann anlè NUPES !

 

 

 

 

Lawviè-Pilòt atè Matnik:   Man te matje sa eti plodayè-politik franse atè Matnik la pa ka peze pwa an lapo-lay nan pale-pawol politik franse a, nan dekou eti, depi vire-matje larel-gouvelnaj-politik-kòtòf maws 2003 a, se peyi anba jouk La-Frans lan anlè tit yo yonn-tou-yonn ek menm si yo se sanble yo pe ke sa peze plis, Tahiti ek Walis-ek-Foutouna eti anba gouvelnaj an wangan, se pou konprann ni an djokte-tribinal depi nanninannan, pa pe ni se menm katel-dekantje-longsay politik ek sosial la epi Matnik oben Gwadloup (ki ja pa nan menm rel gouvelnaj la epi Gwiyann oben Matnik) oben Gwiyann otila ni an tilili lakou-peyi nanninannan oben menm mafoudja ka rete. Mi se sa, tout joutè-politik atè Matnik le vini plodayè-politik pou ale size asou ban NUPES, nan kabwataj-gouvelman tankon nan fè-koraj anlè gouvelman.

Jout-politik plodayè-politik franse atè Matnik

78,33% moun pa ale vote !

 

 

 

 

 

Prechè, Matnik:   Plodayè-politik franse atè Matnik la pa ka peze pwa an lapo-lay nan pale-pawol politik franse a, nan dekou eti, depi vire-matje larel-gouvelnaj-politik-kòtòf maws 2003 a. Se pa nepi pou bàt do 78,33% moun ki pa ale vote adan 304.536 moun ki ka vote atè Matnik men se pou fè moun-peyi-natifnatal-matnik la tann èk konprann, Matnik te pou ja rive adan doukou politik taha otila an kabwatè kawbe-gouvelman atè-lakay-matnik oben an plodayè-politik kawbe-gouvelnaj polodari-politik Matnik te ke la pou gouvelnen liannaj politik epi kawbe-gouvelnaj plodari-politik franse a. An jout-politik konsa, epi anni 21,67% moun ki vini vote, plis pase rel lahan-debantje pou mete nan brann ek 55 joutè-politik ki te vini bàt lawonn ek piplis adan yo pa menm sav djoubak an plodayè-politik franse oben ka pòte pawol krèy-politik franse eti yo pa ka menm konprann, ka toulong vire mare Matnik adan an wach franse-ewòp eti ka delantiraye y, ka redi laliman-karayib li anba pie y.

Jounen nannan-kranm kòdjòm oliwon-latè

"Nannan-kranm pi kòdjòm, doubout-djann anfwa" 

 

 

 

PAHO/WHO/FAO : Menm si an gwo konpanyi moun oliwon-latè ka pe tann pawol-mete-nan-brann Jounen nannan-kranmkranm kòdjòm oliwon-latè a konsi se te an pawol lamen-asou-tjè, pa ni anchay moun ki sav owonzon 600 milion moun oliwon-latè (yonn  pou dis moun) ka vini kalbòy apre yo se kranmkranm tjek nannan makande ek 420.000 adan yo ka alelouya-akasia-lata, chak lanne. Epi, mi se sa mi, tjanmay ki trape anba senk lanne anlè tèt yo, se 40% kannan moun kouche kalbòy apre nannan-kranmkranm makande, se 125.000 tjanmay ki ka alelouya-akasia-lata chak lanne, dapre statistik FAO.

Nèftienm konsit gouvelman-peyi kontinan-amerik

"Se pa nepi konsit, ni menm peyi kontinan-amerik"

 

 

 

 

Karakas, Venezwela : Sobreka-kabwataj ALBA-TCP (Alianza Bolivariana para los Pueblos de Nuestra América - Tratado de Comercio de los Pueblos), Sacha Llorenti, fè media pòte-nouvel tann pawol li asou 9^enm konsit gouvelman-peyi kontinan-amerik la eti ka bay atè Los Angeles, Etazini ek pa le wè gouvelman Kouba, Nikaragwa ek Venezwela mete pie nan konsit la, "no es ni cumbre ni de las Américas" (tankon, "se pa nepi konsit, ni menm peyi kontinan-amerik") eti y plodaye pou se apiye sa eti konsit taha pèd lakat avan menm koumanse. Llorenti katjile sa konsa, "se peyi a eti yo pa fè vini ke la plis pase lezòt" pou "piplis peyi ki ke ale nan konsit la, ke vini voye labou", mande eti Kouba, Nikaragwa ek Venezwela.

Mapipi-eskwaya matjè-raratè Bawbad la

George Lamming chape kay abolay

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bridgetown, Barbados :   Kabwatè gouvelman Bawbad la, Mia Amor Mottley, bay an plodari gloriye-George-Lamming, nan apiye asou sa eti liv Lamming lan,  In The Castle Of My Skin eti mapipi-eskwaya matjè-raratè a te matje nan 1953, te pou nan progranm-lekol li-liv tout se tibolonm ek tifi nan tout se peyi Karayib la. George Lamming te ni 94 lanne anlè tèt li ek liv li a asou tre tout kawbe-liv atè Bawbad, nan se peyi Karayib la ek nan peyi-oliwon-latè.