Nan sistenm-lang Matnik la

 

Mangous

herpestes javanicus

Mangous se an ti Bèt aletan, herpestes javanicus, owonzon 80 sm londjè epi latje a, ki leve anlè kontinan afritjen ek aziatik la eti yo mennen nan peyi Karayib la pou manje rat ek kouri dèyè sèpan. Moun Matnik ka ladje pawol tala : "Mangous chapo’w towblip"  lè yo wè an mangous ek yo teste se pou mangous leve tèt gade. 

Ago Kanmo a !

Joe Arroyo

chape nan abolay

Baranquilla, Colombia : Alvaro José Arroyo, an simidò Cumbia (salsa Kolonmbi) eti tout moun te konnèt asou tit Joe Arroyo chape abolay apre an kalboyri toulong nan an lopital Barranquilla, epi 56 lanne eti'y te trape anlè tèt li. Joe Arroyo te antre lopital depi 27 jwen ki pase eti anchay tjak tjè ek ren.

"Lapli atè"

                   
  

Recherche d'autres morceaux de

Henri GUEDON sur Myspace Music

Lapli se mili-mili pok dlo ka towblip asou latè lè makòsò chaje anchay. Lapli atè lè van cho ka bay monte, ka fredi nan menm balan an ek lablin ki nan van an ka fè anchay pok dlo. Pi se pok dlo tala gwo, pi yo pa pe rete anlè ek pi makòsò ki pòte yo ladje yo. Nan lang Matnik la, "lapli atè" lè lapli ka tonbe nan menm dekou otila an moun ka pale. "Lapli tonbe" lè lapli ja pase, kontel "lapli tonbe yè oswè".

Wanakera.com

Ekonomi

Dekatonn Ekonomi

Amerik Latin/Karayib

       

ECLAC : Ekonomi Amerik Latin ek Karayib la ke dekatonnen asou 4.7% lanne 2011 tala dapre sa Krèy Lonyaj Ekonomi Amerik Latin ek Karayib la owonzonnen. Se pou TKT/m (tjouns kòtòf tektèg pou an moun) pispiding asou 3.6% men magre se chif kòdjòm ta'a, KLEA-LK voye an ago pates machandiz wakle ek kawbe bidol ek branbrann desitire.

Mayonmbo

 

Palantje degra a !

 

 

                       

Bridgetown, Bawbàd : Anpanpannè mayonmbo peyi Karayib la (Akokitaj Karayib pou Dekatonn Degra) eti te vini nan karann-setjenm doukre degra oliwon Karayib la te mare an pates asou fondalte anbidolay nan mayonmbi pou kore toumbilad laliwonn-chalè ek banbann ekonomi oliwon-latè. Brannzay ekonomik ta'a trape anchay tjouns pou dekatonnen ek pe rapòte anchay lajan nan kines epi peyi-lòtbòtsay, nannante moun dapre sa Chelston Brathwaite eti ka kabwate kawbe mayonmbi a nan Linivèsite West Indies.

Politik karayib

 

Natifnatalis Borinquén

 

mande bay adan A.W-P.A-L.K

 

  

La Habana, Kouba : Yonn adan se lidè natifnatalis ek wayalachis Puerto Rico a, Nestor Nazario, eti ki nan drivayaj Kouba mande pou yo trape an dodinèt nan kawbe Akokitaj Wayalachi-Politik Amerik-Latin ek Karayib. "Nou eti ka goumen pou pete sweleley anmasogannizè a atè Borinquén, nou ka lonyen epi an tjè-aye, topay politik pou anchouke peyi kontinan an", se plodari mètafè Movimiento Independentista Nacional Hostosiano.

Nan sistenm-lang Matnik la

Bonda

anhan men manman an-an 

Bonda se an dwel kò an moun ka bout do'y ek ka liannen kò a epi se janm lan dèyè. "Mwen rété la tou toudi, kon an yol ka suiv sé kalot lanmè a, jiktan lanmen'y miyonnen bol bonda mwen" (Zwel lalin, Manuel Norvat, 2002). Bonda se an miks dèyè kò an moun ka pimpe ek ka balansinen lè moun ka dawne. Bonda se an dwel kò an moun, an bèt, eti ki kòch pou kaka eti ka sòti pa la. Bonda se an  dwel dèyè an bagay. Bonda se an moun ki pa sa fè ayen epi kò'y.

Anchoukaj karayib

Doukre Caricom

anchay lerizaj ek toumbilad

 

Bastè, Senkits-ek-Nevis : Doukre Caricom la bout apre 3 jou fray  asou yonn-de topay eti ki nan lespri larel-divini anchoukaj la, bokantaj san akwòkò ek kokleste. Caricom matje an katjetaj-pou-wabap ki mande pou lerize sikti akokitaj la pou wonntonnen gouvelnaj la ek eti ka paye asou ekonomi .

Lang Matnik la

Lanne ka pase

 

An lanne se tan eti latè ka pran pou fè lantoun solèy la. An lanne se 365 jou nan douz mwa, oben 366 jou chak 4 lanne. An lanne se tan 4 doukou, tou, eti ka kouri asou latè ek moun Matnik ka sanble nan 2 doukou, karenm ek livènaj. Nan karenm, ni an karenm-gras (owonzon fevriye jik mi-Me) ek an karenm sek (owonzon mi-Me jik mi-Awout) ; nan livènaj ni livènaj-ourakann (Mi-Awout jik Oktòb) ek livènaj-gligli, Novanm jik Janvie. Apre tousa, an lanne se tan eti ki pase depi an moun wouvè zie'y jik dekou a eti an moun ka pale. Lang la ka di "an moun ni tjek lanne anlè tèt li".