Madang laliwonn

Latè-tranble 5.3

Codrington, Barbuda :  An latè-tranble grèd 5.3 asou zandal wouvè Richtè a eti ki trape 10 soukre peyi oliwon Barbuda, jik Puerto-Rico nan laliwon anlè-solèy ek jik Gwadloup nan laliwonn anni-solèy, a 2hè 56mn douvan-jou,  dapre sa USGS (United States Geological Survey) teste. Boukan latè-tranble ta'a se 38 tjilomèt atè-solèy nan laliwonn anni-solèy Codrington (65 tjilomèt atè-solèy Bastè, Senkits-ek-Nevis ; 136 tjilomèt nan laliwonn anlè-solèy Sent-Wòz, Gwadloup) ek se 48.9 tjilomèt fondok.

An kont Ayiti !

Mimi Barthélémy

(1939-2013)

 

Mimi-Barthélémy-Ayiti :  Nan se peyi ta'a otila se anni memwa-rarate ki liannen jenerachon-douvan ek jenerachon-dèyè, fè tankon an ti letjete towtow nan divini, sinon pa ni divini, kont la ek mizik la ka pòte anchay nan liannaj sosial la. Plis pase an chonje pas eti jenerachon-douvan pase, se toulong nan se de tjouns ta'a otila lang la limenm ka pe, vidjoze, pran karisti, trase chimen, tjoke an divini. Mimi Bartélémy te ka matje, konte, bay-lavwa, rarate, fè piès-teyat ek se pou kont la pa te anni rete anlè kò'y, ka tounen toupi mabial.

Peyi-oliwon-karayib

5^enm doukre AEC

 

Pòtoprens, Ayiti :  Senkienm doukre AEC (Asociación de Estados del Caribe pou Akokitaj Kawbe-gouvelnaj Karayib la) bout nan 26 Avril ta'a. Apre dizwit lanne ka djoumbate pou anchouke peyi-oliwon-karayib (gran Karayib la oliwon lanmè karayib) nan drivayaj, nan koraj dezas laliwonn se pou mètafè kawbe-gouvelman ek mètafè gouvelman peyi-karayib te vini nan 5enm doukre ta'a pou vire voye-douvan wèy fondas AEC, "pou an Karayib pi djok ek yonnife".

Kalboyri ka kouri

Ago fiannza zibie a

Bridgetown, Barbados :  CARPHA (Caribbean Public Health Agency pou Kawbe Karayib pou Djannte Moun) leve an ago fiannza zibie A (H7N9) nan peyi oliwon Karayib la depi apre kalboyri tala chaye 20 moun La-Chin nan abolay. "CARPHA mete tout peyi Karayib la nan dekou ago-kalboyri ek nou la ka vidjoze sistenm veye kalboyri pran-van pou nou se sèbède tout mikròb ki se kouri lawonn" dapre sa Dk. Joy St. John eti se mètafè nan mèdsin asenisan atè Bawbàd.

Peyi-oliwon-karayib

2% dekatonn ekonomi

Santiago, Chile :  CEPALC (Comisión Económica para América Latina y el Caribe pou Kawbe Lonyen-Ekonomi Amerik Latin ek Karayib la) owonzonnen an dekatonn ekonomi peyi-oliwon-karayib la asou 2% nan lanne 2013 ta'a. Kawbe ONU a teste owonzonnaj ta'a "ka apiye asou ekonomi eti ki trape tjouns fondas tankon Gwiyana ek Sirinanm epi, lòtbòtsay asou vire-pran ekonomi drivayaj la apre an ale kòdjòm atè Etazini".

An doukre anchoukaj peyi oliwon Karayib la

AEC nan Ayiti

Pòtoprens, Ayiti :  Senkienm doukre AEC (Asociación de Estados del Caribe pou Akokitaj Kawbe-gouvelnaj Karayib la) ka bay nan Ayiti ek ke kabeche asou dekatonn drivayaj, chaye moun abò avion, kines epi kapitalizaj. Michel Martelly (Ayiti), Nicolás Maduro (Venezwela), Porfirio Lobo (Honduras),    Enrique Peña Nieto (Meksik), ek Ricardo Martinelli (Panamá) tankon mètafè kawbe-gouvelnaj ; Winston Baldwin Spencer (Antigwa-ek-Bawbuda), Dean Oliver Barrow (Beliz) ek Denzil Douglas  (Sen-kitts-Nevis) tankon mètafè gouvelman ke la.

Ago Kanmo a !

Francisco

Frantz Charles Denis Mathurin

(1932-2013)

Foyal, Matnik :  Tout moun te konnèt li pou Francisco men konpèy te ka kriye'y Papito tou, delè Apito, delè Babalu. Nan pipirit la, Frantz Charles Denis chape nan abolay apre 16 lanne kakole douvan kalboyri pran-van eti te mare'y anlè kabann li, nan 81 lanne zie-wouvè asou lavi a. Pianis, simidò, tanbouye, djoubatè, zanpanlan-sinema, kannidayè, danmietè, plodaryè asou tanbou-djouba a, gitaris, badjozè, papa bidjin-lele a te gran mapipi nan jido ek spòw-goumen, tou. Se twa tit ta'a, Matinik bel peyi,  Fanm Matnik dou epi Kawolin eti piplis moun Matnik konnèt pou mizik Francisco.

Nicolás Maduro pase !

Anni 262.473 vwa douvan

Karakas, Venezwela:  Apre CNE (Consejo Nacional Electoral pou kawbe-kabwataj jout-politik) dekatche 99,15% anvlòp, Nicolás Maduro genyen jout-politik mètafè gouvelman Venezwela a epi 7.559.349 vwa (50.75%) douvan Henrique Capriles Radonski, 7.296.876 vwa (48,98%) ; an ti katlas tou wèt eti fok pa menm kriye woulo anlè'y pou sav moun te pou sav nan liy 72 larel fondas politik Repiblik Bolivaren an, 20% votan pe mande fè referendum pou kouri-dèyè tjek moun ki nan gouvelman Venezwela ; se larel-fondas politik 1999 la eti Hugo Rafael Chávez Frías te fè kawbe paladjolaj-politik Venezwela vote.

Mande-sav anlè djoumbat la atè Matnik

Djoumbate pase djobe ?

Mi an ti-pawol eti lang Matnik la ka ladje : Makak di : si travay te bon, yo pa te kay peye pou fè'y,  eti ka fè moun tann ek konprann, nan lespri moun Matnik, se pa epi djoumbat eti an moun pe rive nan lavi a. Toupatou oliwon-latè, se anni epi djoumbat eti moun ka rive, san kontribann ek san kotjen, nan lavi ; atè Matnik, moun ka djobe dri, yo pa ni plis prel nan lanmen pase anlòt, men yo pa ka letjete nan djoumbat la ek lamenm la se pou man se katjile, se pa pou sistenm-wawa ki te ka bay atè Matnik nanninannan, toupatou asou latè an sistenm-wawa te  bay nan an tan wèt oben an tan lonji nanninannan, men pou sistenm ekonomi-machandaj ki rete ka bay atè Matnik, siek-tan apre.

Toumvas ek Ourakann

Lanne ourakann 2013 la

                  

Pueblo, Colorado, USA :  Lasezon ourakann, anlè lanmè-oliwon Atlantik la, ke pi djenm lanne ta'a epi 18 toumvas eti 9 adan yo ke tounen ourakann ek eti 4 adan 9 ta'a ke wakle jik nan grèd 3 a, dapre sa de ourakannis Colorado State University (CSU), Phil Klotzbach ek William Gray, katjile.  Dapre sa de mètafè CSU a teste, lanmè-oliwon Atlantik la pi cho pase nan tan-douvan ek El Niño eti se djikanm van-oliwon eti ka koubare ourakann lan pe ke pe bay lanne ta'a jik nan 30 Novanm.