Konsit OECS atè British Virgin Islands asou

 Laliwonn kabeche-toulong   

Road Town, BVI : Mètafè laliwonn nan gouvelman peyi OECS (Organisation of Eastern Caribbean States pou Lakou peyi Karayib atè-solèy) ke sanble nan bouk gouvelman British Virgin Islands simenn ta'a pou prèmie konsit yo depi topay Basseterre la nan 2011 eti ki vidjoze OECS. Se mawdi eti Dk. Orlando Smith eti ki mètafè kawbe-gouvelnaj  ek John Duncan eti ki gouvelnè ke wouvè konsit la men dwe lendi an montray asou laliwonn-chalè ke pe fanmiyelize moun epi bidim karetel kabeche ta'a.

An lavwa-douvan bèlè a pe sek !

Berthé Grivalliers

(1936-2014)

Mòn-Perou, Sentmari, Matnik : Berthé Grivalliers te koumanse nan mizik ka soufle sakso ek se konsa eti'y  te rive nan bèlè a lè'y te ja ni 26 lanne anlè tèt li, te ka bay-lavwa nan Sapoti, apre nan Lévé o ka epi Fefe Marolany eti te an mèt tanbou bèlè a. Lavwa-douvan Doudou Manova eti te ka bat nan krèy Lawonn bèlè Matnik, te toulong krann lè'y te ka chaye mizik nanninannan Matnik la nan peyi lòtbòtsay, oliwon-latè.

Tjak laliwonn lan

Lanmè wawèt      

Lestè atlantik, Matnik : Se tòn epi tòn wawèt-bale-savann (sargassum spp.) ki rive anlè lestè atlantik la atè Matnik. Lanne ta’a plis pase lanne douvan, Lanmè Sargas la, an kare lanmè 1.100 tjilomèt lajè pou owonzon 3.200 tjilomèt londjè nan mitan anchay kouran lanmè-oliwon Atlantik la (Gulf Stream anba-solèy, Rel-kouran Atlantik anlè-solèy, kouran tè-nan-dlo Kanari atè-solèy ek kouran anlè-Ekwatè nan bòdaj anni-solèy) ladje tout wawèt li. Se janjolant wawèt ta’a ki ba tit lanmè-sargas ta’a.                                             

Plodari 24 Sektanm lan

 

Plodari ras koubare politik  

Man te dekatonnen larel-plodari ta’a eti te ni de, jik twa, konpanyi moun nan gawoule politik Sektanm 1870 la. An konpanyi moun eti te ja rive nan an konsians politik, se te konpayel Ehèn Lakay, Madlèn Klèm, Emil Sidne a, twa-san'epi moun ki te vini nan bouk Lawviè-Pilòt, nan 22 Sektanm 1870 la, pou "matje larel mabial ek doubout an gouvelman krache-dife". Lòt konpanyi moun an eti te dèyè Lwi Telga, Odjis Vila, Daniel Boliva te depareye nan de krèy eti piplis la te adan an lonje-dwèt asou rayi-ras nèg-ginen te ka bay nan tan ta’a, se Ojie Di Mentnon ki fè an kou asou Lopol Liben ek se Liben ki ale lajol ; nan konpanyi moun ta’a te ni an pwenyen moun dèyè Jeremi Jermen epi Odjis Vila eti te ka veye pou trape dodinèt gouvelnayè Lawviè-Pilòt.

 

 

"Innovative Leader of the Year"

Laurent Lamothe, Ayiti      

Pòtoprens, Ayiti : Latin Trade Group eti se an kawbe ka pòte-nouvel ba djoumbatwa ki le bay antre nan ekonomi peyi Amerik Latin ek Karayib la nonmen mètafè gouvelman Ayiti, Laurent Lamothe tankon kabwatè politik eti ka kabeche plis pou dekatonnen an laliwonn-ekonomi ba djoumbatwa. Se nan 7 Novanm ka vini eti Lamothe ke pe vini èche kouwòn li nan an doukre ki ke woule atè Miami pou banbile 20^enm lanne pates ta’a.                                                       

Pawol-mizik mèt toutoun-banbou a :

Ejèn Mona

(1943-1991)

Marigo/Foyal/Voklen, Matnik : Koute an moun ka koute pawol-mizik Ehèn Mona a, se pou lide ta’a eti mèt toutoun-banbou te ja rive adan an konsians nèg-ginen, an matjoukann kabès eti jenerachon moun l’Afrik anba-solèy douvan te ke ladje kòtok nan lanmen jenerachon moun Matnik, se kouri nan kabèch li. Plis pase an kare-tè soubawou nan fon-tjè moun, plis pase an koulè lapo-djol, nwè-chabon menm si limenm te simidole "man ka manje chabon", plis pase an mès-kriye-bondje, plis pase tete-doubout an katjopin zie-klè nan latè wouj la, plis pase an doumbegedoum tanbou djouba Nembe a, plis pase tjek iwí egúngún (tjek simidòy pou kanmouzaze se gangan an), plis pase tousa, an zie-wouvè klere chimen divini.

Latè tranble Matnik

5.4  kouri-rel

Voklen, Matnik : An latè-tranble titak djok soukre Matnik douvan labrenn lan, 17-hè, 09 mn, 07 sg. nan 81 tjilomèt, nan lanmè, atè-solèy Voklen, 95 tjilomèt atè-solèy Castries Sentlisi. 5.4 kouri-rel pou 15.1 tjilomèt fondok dapre sa USGS konte. Se an latè-tranble tektonik kapach-wòch, lè  kapach-wòch Atlantik la ka glinse anba ti kapach-wòch Karayib la. Laboukann lan nan 14.437 grèd anlè liy Ekwatè pou 60.092 grèd anba-solèy meridjen Greenwich la.                         

Lonje-pal pou

 defolmante Ebola    

 

La Habana, Kouba : Gouvelman Kouba teste douvan medja oliwon latè se pou’y voye 165 djoumbatè mèdsin (62 doktè nan mèdsin ek 103 dezenpioktè) atè Sierra Leone pou koubare Ebola. Se pi bidim lonje-pal eti an peyi ja fè depi kon lafièv ta’a ki ja tjwe plis pase 2.400 mò ka kouri. Roberto Morales eti se mètafè kawbe pou rete-djann moun nan gouvelman Kouba katjile "konvwa djoumbatè rete-djann moun ta’a trape an esperians dekou gran dezas".                                             

Jout-politik Montserrat

Donaldson Romeo  pase      

 

Brades, Montserrat : People’s Democratic Party (PDM pou Krèy-politik Demokratik moun Monsera) eti ki fini sitire, genyen 7 asou 9 dodinèt nan kawbe politik Monsera a. Se 1.695 moun ki vote ba Donaldson Romeo eti te an djoumbakatayè ki te toulong chakale gouvelman douvan. Movement for Change and Prosperity (MCAP, pou Leve-doubout pou Toumbilaj ek gran-bondans) genyen anni de dodinèt epi 1.140 vwa ek pa ni p’an joutè san krèy-politik ki rive trape an kannan vwa.                                     

Setjenm ekonomi oliwon latè

 nan dekati-ekonomi    

Rio do Janeiro, Brazil : Dapre statistik ekonomi eti IBGE (Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística) matje, peyi a eti se setjenm ekonomi oliwon latè, bay nan dekati-ekonomi asou 0,6% nan dezienm twa mwa lanne a, apre an ti +0,2% nan prèmie twa mwa a eti menm IBGE ta’a toumpotjole nan -0,2%. Dapre kawbe statistik ekonomi a, se jout foutbol oliwon-latè (12 Jwen pou 13 Jwiye) epi anchay jou san djoumbate ki mètafè nan dekou ta’a eti banbann dwel-ekonomi lizinen an vini apiye.