Natifnatal-Wanakera-Karib

Reggae, music “of love and humanity”

 

"Matjoukann

mès-fondalnatal debranbrannize"

 

              

 

 

 

 

 

 

Pòlwi atè Moris, Lanmè-ble Endja: Reggae Jamayik la, mizik moun ka trimen nan lavi a eti Bob Marley te palantje asou podium oliwon-latè trape an tòt nan fèy-stanmpe matjoukann moun-oliwon-latè. UNESCO (United Nations Educational Scientific and Cultural Organization tankon kawbe pòte-kabès, plodari-kabeche ek mès-fondalnatal oliwon-latè) mete mizik-rege a nan kare "matjoukann mès-fondalnatal debranbrannize", sa eti ka ba’y an kare-larel pare-bok ek palantjay. "Se an jou gran-penteng. Nou menm lan ayri, adoumanman menm", se sa Olivia Grange eti se kabwatè kawbe-gouvelnaj mès-fondalnatal nan gouvelman Jamayik, majole.

"Plan Vuelta a la Patria en Venezuela"

 

An progranm sosial vire atè-lakay

 

       

 

 

 

 

 

 

 

Karakas, Venezwela : Kawbe-gouvelnaj tèp Venezwela nan peyi lòtbòtsay kouri nouvel eti 9.625 moun ki te ladje peyi a pare vire lakay ek bay adan an progranm Vuelta a la Patria tankon "vire nan peyi-natifnatal nou" eti gouvelman an te doubout nan mwa Avril ki pase ek mete nan brann depi mwa Septanm lan. Dapre kouri-nouvel gouvelman-bolivar la, plis pase 10.000 moun ja vire nan peyi a ek ka bat epi progranm taha. Dapre statistik kawbe ladje-peyi-ale-rete-lòtbòtsay Lawonn Peyi oliwon-latè, se 2,3 milion moun ki ladje Venezwela ale rete nan peyi oliwon depi 2015, lanne otila banbann ekonomi ek politik pete nan peyi a.

Kawbe-lonyen-kabeche Glasgo pare

 

Ranmande

pou sistenm ninang-founang 

 

                          

 

 

 

 

 

 

Kingstòn atè Jamayik: Nan vire-wonn nan peyi natifnatal li, apre an drivayaj nan Wanganni-oliwon Yonnife Angle a, Sir Hilary Beckles, yonn adan kabwatè University of the West Indies, kouri nouvel eti University of Glasgow pare debantje owonzon 34 mil-milion dola-jamayik (£200 million) nan ranmande pou sistenm ninang-founang angle ke te bay nan Karayib (ek pi won-nan-won atè Jamayik) nan 1672 pou 1833. Dapre kouri-nouvel Hilary Beckles la, "Kawbe-lonyen-kabeche Glasgo a tann ek mare topay asou sa eti moun ki te ni ninang-founang pou ta yo, te ka pòte kole epi kawbe-lonyen-kabeche Glasgo a ek an tjò-lahan owonzonnen a £200 million te sòti Jamayik ek peyi-karayib anba jouk angle, pou bantje pòte-kole taha".

Nan deboule 3.000 tjilomèt rive nan laliman Etazini an

 

862 tjanmay nan deboule a

 

              

 

 

 

 

Tijuana y Mexicali, Baja California: Ni 862 tjanmay nan deboule 7.000 moun ki ladje San Pedro Sula, anlè-solèy/anba-solèy Honduras, oliwon 11 Oktòb ki pase pou, apre 3.000 tjilomèt mache, rive nan laliman-etazini ek espere gouvelman bidim peyi Amerik-anlè-solèy la ka ba yo an lanmen-djok rete nan peyi a ek djoubake. Kannan tjanmay taha ke antipile pou 20 ti deboule ki nan chimen rive anlè laliman-etazini, nan jou dèyè. Lapli, kout fredi ek kanyan anba mache yo ka mache ka bat yo men se pa pou sa gouvelman Etazini ka tann mach, yo pa le se moun taha janbe laliman-peyi yo.

Gouvelman Brazil toumbile

 

Progranm doubout-djann bout, blo

 

                  

 

 

 

 

 

La Habana, Kouba : Prèmie kare djoubakè pòte-kole nan progranm doubout-djann atè Brazil ke rive Kouba dwe dèmen nan pipirit la apre kabwatè ladwèt anni-boutou genyen jout-politik nan Brazil. Se 250 adan 8.300 djoubakè doubout-djann ki te ka bat nan progranm pòte-kole taha eti yo te matje-griji nan 2013 epi rel-rive lonje pal ba lakou-moun ki ka trimen nan lavi a ek ka rete nolfok se gran-bouk la. Dapre sa ki matje nan jounal-dijital, Cubadebate a, ke ni 170 djoubakè pòte-kole ki te ladje mapipi peyi Karayib tè-danme-nan-lanmè a pou te ale siktire rive-bout mete-nan-brann Kouba a atè peyi Amerik-anni-solèy la. Nan 14 Novanm ki pase, kawbe-gouvelnaj doubout-djann Kouba a (MINSAP, Ministerio de Salud Pública de Cuba) te kouri nouvel an sispann-anfwa progranm pòte-kole doubout-djann li an, apre kabwatè-politik ki genyen jout-politik atè Brazil te fè an gòj bwabwa eti kawbe-gouvelnaj doubout-djann Kouba a te ka depenn tankon derespektè ek òwdinè.

Ayiti rete pri adan an

Bankoulele politik

                 

 

 

 

 

 

Pòtòprens, Ayiti : 9 moun towblip anba kout fizi nan dekou leve-doubout danme lari peyi a pou mande an wach-dèyè ba se vòlè lahan PetroCaribe a. Polis Natifnatal Ayiti konte 12 moun flandje eti 7 adan yo te ke sobreka polis la ek 35 moun mare lajol. Lawonn kare-politik ki te ka siktire leve-doubout taha konte 11 moun alelouya-frèt, 47 moun flandje ek PNa te ke mare 75 moun nan Pòtoprens tankon nan anchay gran-bouk peyi a. Nan mitan dekou banbann sosial-ekonomi ek politik djenm taha, anchay moun-lakou-peyi-ayiti ka lonje dwèt asou an dekou semeda-oliwon, nan laliwonn bouk-gouvelman an, Pòtoprens, pase tout.

Festival Internacional del Nuevo Cine Latinoamericano

 

 

Nan rete-sonhe Titón

 

                   

 

 

 

 

 

 

 

La Habana, Kouba : Karantjenm Festival sinema latinoameritjen ke bay anlè twel-montray Lahavàn depi 06 pou 16 Desanm ka vini, epi 373 film 40 peyi dapre sa kabwatè festival la, Ivan Giroud plodaye. Asou se 373 film taha, ke ni 333 film ki faktore nan peyi Amerik Latin tankon Arjantin, Brazil, Chile, Kolonmbia, Meksik ek Kouba. Larestan se film lan sòti Almay, Anglitè, Espany, Etazini epi La-Frans. Nan dekou 40^enm festival taha, anchay konsit ke bay eti yonn ke bat asou se 40 lanne doubout festival la, pou moun se kabeche asou sa ki fèt nan sinema amerik-latin lan ek anlòt ke bat asou mapipi kabwatè-sinema Kouba a, Tomás Gutiérrez Alea (1928-1996) eti tout moun te ka kriye Titón ek konnèt pou bidim film 1976 taha, La última cena.

 

Pare bok nannan-lanmè a

 

Kontaminaj epi mètji 

 

          

 

 

 

 

 

 

 

 

Port of Spain, Trinidad and Tobago: Jamayik, Senkits-ek-Nevis, Sentlisi ek Trinidad-ek-Tobago, se kat peyi-karayib taha te bay adan an kontaj lantiray-peyi ki kontaminen epi mètji men rete anchay djoubak pou rive owonzonnen toumpak metji a  asou chenn nannan-lanmè a nan se peyi taha. Se kat peyi-karayib la matje-griji  an plan-divini, tit la se Minamata Initial Assessment project, eti Global Environment Facility (se an tontin-lahan pou laliwonn lan oliwon-latè) ka mete lahan adan pou rive konnèt se gwo kontaminè ek mètji a. Owonzonnaj la se an bout-chimen fondalnatal  pou se peyi a ki matje-griji topay Minamata asou mètji a, nan Awout 2017.

Panorama de la Seguridad Alimentaria y Nutricional de América Latina y el Caribe 2018

 

Bouden "39,3 million moun"

ka kòne toulong-ale 

 

 

                  

 

 

 

 

 

 

 

Santiago, Chile ek Ciudad de Panamá : FAO, OPS, UNICEF ek PMA eti se 4 kawbe-gouvelnaj Lawonn Peyi Oliwon-latè te nan konsit epi nouvelis atè Santiago Chile ek Panama, nan menm balan an, pou fè moun li ek kabeche asou Panorama de la Seguridad Alimentaria y Nutricional de América Latina y el Caribe 2018  eti se lonyen-matje pi fondalnatal asou bay-san-tjak-oliwon nan sistenm ba-moun-nannan nan Amerik Latin ek Karayib la. Nan potjel 2018 li, panorama a ka kabeche liannaj tou wèt ki ka bay nan mitan dékantekantaj sosial ek antipilaj mès-manje dekalibiche nan Amerik Latin ek Karayib la, statistik lajounen-jòdi asou bouden-anni-kòne, matoufoun-sendou ek mès-manje dekalibiche se tjanmay la nan peyi Amerik Latin ek Karayib la adan lonyen-matje a. Chak lanne, se an palpa 3,6 milion matoufoun-sendou nan kare-peyi a, nan menm balan eti bouden-anni-kòne a ka antipile nan 3 peyi, depi 2014.

 

Lapli atè nan Karayib atè-solèy

An tan-kavale

     

 

 

 

 

Mayami, Florida : National Hurricane Center la ka lonyen an tan-kavale epi anchay dekou lapli-atè ek de-o-twa lakataw a 200 tjilomèt oliwon atè-solèy Karayib la. Yo pa ka espere wè gwo dekatonn sistenm taha pou van-nan-mòn defarozè ka sòti nan bidim tè-danme Karayib anlè-solèy (Jamayik, Kiskeya, Kouba ek Puerto Rico) ek ka koupe sistenm taha nan de. Dapre kouri-nouvel lapli-tonbe-solèy-chofe NHC a, sistenm taha ke chaye anchay lapli nan se tè-danme-nan-lanmè Karayib atè-solèy la jik Puerto Rico.