Jout-politik won-nan-wonn atè Sirinanm

Desi Bouterse se le mande an vire-konte

 

 

 

 

 

Paramaribo, Sirinanm: Kabwatè-repiblik Sirinanm, Desi Bouterse le mande an vire-konte apre 80% anvlòp dekatche te ka ba krèy-politik detopayè VHP (Progressive Reform Party) Chan Santokhi a douvan epi 20 dodinèt genyen asou 51 eti kawbe-plodari-gouvelnaj-politik trape ; krèy-politik D. Bouterse a, NDP (National Democratic Party) te ke genyen 16 dodinèt ek te ke pèdi 10 asou 26 eti’y te trape nan kawbe-plodari-gouvelnaj-politik douvan. 72% adan owonzon 380.000 moun ki ka vote Sirinanm te ale vote pou vire mete kawbe-plodari-gouvelnaj-politik pou 2020-2025.

Sobreka-kabwataj OPS/PAHO kriye

Ago antipilaj Covid-19 nan Amerik latin

 

 

Sao Paulo, Brasil: Sobreka-kabwataj OPS (Organización Panamericana de la Salud, PAHO nan lang-angle), Carissa F. Etienne, kriye ago an antipilaj kannan moun ki trape Covid-19 nan Amerik Latin ek mande se gouvelman an pou yo se ka ranbonni politik vèy-o-gren yo. Nan an konsit dijital eti’y te mete nan brann, sobreka-kabwataj PAHO (Pan American Health Organization) konte-matje kannan moun Amerik Latin ki trape Covid-19 la te ke pi wo pase Kannan moun Ewòp la.

Nan boukan memwa 22 Me a.

Vire-pi-djok nèg-mawon an 

 

 

 

 

 

 

 

Chelchè ek Fòdfrans atè Matnik: Aimé Césaire ke vini rale pat se tifi ek tibray la ki debaba wòch-machokete-memwa Viktò Chelchè a nan sonmèy yo chak swè. Se pa anni pou tèt-kole eti Aimé Césaire te, tout londjè lavi’y, nan tèt-kole epi Viktò Chelchè jik pou te gloriye’y chak 26 Avril menm apre 26 Avril 1976 taha, lè Guy Cabort-Masson ek se konpayel li a te ale kase an konsit simen flè nan pie Chelchè. Aimé Césaire ka voye pie nan tonm li anba-tè Matnik la ; Guy Cabort-Masson ek Cyrille Bissette pou aye, a-dou-manman menm. Nan tout peyi oliwon-latè, wòch-machokete-memwa ka towblip, ka degrenngole, ka fè lapoud ek se pou tout moun an se rive konprann sa eti tan ka pase, pianmpianm oben dawlakataw, men ka pase, moun-asou-latè epi’y.

Plodari 22 me 2020 an

Dekole-bò-moun sosial la

 

 

 

 

 

 

 

Nan rete-kabeche man te rete kabeche tit-langayele-chous "social distancing" angle taha pou se toumpotjole’y nan tjek lang natifnatal-matnik, man patate anpil, longsay-ale, pa ka rive depareye nan mitan "dekole-bò-moun sosial" ek "dekole-asou-moun sosial" ; yonn, dekole-asou-moun eti moun pe ka tann ek konprann flouz pou kouri lawonn eti’y ka kouri lawonn nan pawol se zoukè a¹, nan dekontrolaj epi pawol-djole taha, "asou moun an"  eti’w ka tanna dan pawol mizik Marius Cultier a. Lòt la nan pawol lang natifnatal-matnik la ek anni lang natifnatal-matnik la "kole bò an moun" pou trape an faro, an dousin, tousa. Dekole-bò-moun an pran douvan nan jout tit-langayele-chous taha eti se anni mwen ki se pe kawyadole’y, pou plan-divini sosial la ki pi klè adan, fok se ni an plodari sosial ki ta’w pou se rive kole bò moun ek se anni an plodari sosial ki se pe rive fè an moun dekole bò moun. Nan lafouka anba-minwi a, dekole-asou-moun an ka fèt anni ek an ti jès lanmen tou flòkò, an ti redi-bonda-dèhè, nan nwèsè a ; dekole-bò-moun se pou tout moun oliwon tann ek sav, lamenm.

Nan doukou dekatonn ekonomi flòkò pou Covid-19 ka kouri, CEPALC le wè an

"Ingreso  básico de emergencia"

 

 

 

 

 

 

 

Santiago de Chile: CEPALC (Comisi​​​​​​ón Económica para América Latina y el Caribe) konte triminaj ek lanmizè-ble ke antipile nan kare-peyi Amerik Latin ek Karayib la nan an doukou otila dekatonn ekonomi flòkò ek se wach-dèhè Covid-19 la. Kawbe-gouvelnaj la ka plodaye pou mete an rel-lahan-matjoukann fondas nan brann eti te ke kantekant epi rel triminaj la, asou 6 mwa, ba tout moun ki ka trimen nan lavi a. Plis pase sa, kawbe-gouvelnaj Lawonn Peyi oliwon-latè a te ke le ale alsa kare moun nan doukou triminaj ek menyen dòt krèy moun wòkòkòy ki pe towblip nan triminaj la, sa eti te ke fè se peyi a ale douvan asou politik an rel-lahan-matjoukann ba tout moun (ingreso básico universal) pou apiye an lanmen-djok tout moun pou tjenbe doubout nan lavi a.  

Twenty-Third Meeting of the Council for Foreign and Community Relations

Fè yonn tankon kare-peyi

 

 

 

 

 

Georgetown, Guyana : Venn-twazienm konsit se kabwatè kawbe-gouvelnaj liannaj epi peyi-lòtbòtsay ek liannaj nan mitan peyi-CARICOM te bat nan 7 ek 8 Me ki pase, nan an dekou dijital, anba kabwataj dk. Klòd Jozèf eti se kabwatè kawbe-gouvelnaj liannaj epi peyi-lòtbòtsay nan gouvelman Ayiti. Colin Granderson, sobreka krèy-kabeche liannaj epi peyi-lòtbòtsay ; Irwin LaRocque, sobreka-kabwataj CARICOM ; C. Peter David, kabwatè kawbe-gouvelnaj liannaj epi peyi-lòtbòtsay ek kawbe-gouvelnaj djoubak nan gouvelman Grinada eti te kabwatè COFCOR nan nan gouvelnaj douvan ek dk. Klòd Jozèf, kabwatè kawbe-gouvelnaj liannaj epi peyi-lòtbòtsay nan gouvelman Ayiti, kabwatè gouvelnaj COFCOR nan lanne ka vini, ki ladje se plodari wouvè-lapòt konsit dijital la.

Nan dekou se peyi Karayib la rete doubout djok douvan Covid-19 la

Plodaye pou an gouvelman atè-lakay-matnik

 

 

 

 

 

 

Mòn-Paviyon nan tè-lonji Karavel la: Jòdi a 12 Me, Kawbe-gouvelnaj Doubout-djann atè Matnik ka konte 187 moun ki ja pase anba kouche-kalbòy ek Covid-19 la depi 05 Maws jou otila yo te konte 2 prèmie drivayajè ki te debatje Matnik epi vlen-senyen-kòch la ; kannan 187 moun taha pa brennen depi twa jou. 91 moun ja djeri (se 48,66%) ek 14 moun ja alelouya-akasia-lata epi Covid-19 la, se 7,48%, sa ki adan rel statistik oliwon-latè. 3 moun kouche-kalbòy ka pipe van epi an machin-pipe-van, se 1,60% moun ki kalbòy epi Covid-19 la, nan 04 Avril Kannan moun taha te o-pi-wo epi 22 moun, depi la, se pou’y dekati pianmpianm. Nan twazienm simenn mwa Avril, moun ki te kouche-kalbòy ka pipe van te ni 64 lanne, mitan-o-peze, anlè tèt yo. Nan an lonyen-kabeche liy-trase kannan moun ki ka trape Covid-19 la, se pou wè kannan-moun taha pase rel 180 an nan 1^e Me ek ka platonnen depi jou taha.

Peyi-CARICOM rive kore Covid-19 la

An lanne kriye ago kanmenm !

 

 

 

 

 

Bridgetown, Barbados: Doktè Clive Landis eti se yonn adan se kabwatè prèmie wonn lonyen-kabeche tjè kalbòy nan University of the West Indies atè Cave Hill Campus Bawbad la ek kabwatè an krèy djoubak asou Covid-19 nan UWI, teste sa eti peyi karayib anglopal ek Ayiti te rive kore Covid-19 men se pa pou ale konprann se peyi taha pa anba ago Covid-19 pou sa. "Sa ki fondalnatal pou konprann se ki se peyi Karayib rive pase bel epi kouri-lawonn Covid-19 la, la eti se peyi Ewòp la ek Amerik anlè—solèy rete pri an sa. Nou chape" eti’y plodaye nan www.anchor.fm/onecaribbean epi asou paj Facebook Caribbean Tourism Organization.

Nan dekou rete-sonhe deblozonn 08 Me 1902 a

Wach sosial apre dezas la

 

 

 

 

 

 

 

Rarate a flòkò, si se pa lòlòy, atè Matnik. Se pou toulong an pawol dòmi-dewò otila lang an-frans lan se ka malelive lang natifnatal-matnik la, an laliwonn san djing mabial, an tan-ka-pase san penteng chous otila an rete-sonhe se ka anchouke oben ale sere, vire pran balan. Raratè Matnik la se anni an badjolè, an tjoupèpè, an debiele, moun anni djendjen, pou wè eti'y pa sa wè lang laliwonn/tan-ka-pase natifnatal-matnik dekatonnen pianmpianm, ek pou èche depotjole'y eti'y ka èche depotjole'y nan chak pawol li anni pou redi kout-zie betje-an-frans oben betje-matnik la. Deblozonn Volkan Matnik la, nan 1902 pou 1905, rete pri adan rarate lòlòy taha; nan pale-franse desèvle a oben nan pale-kreyol djendjen-tjanmay la, penteng taha se anni an jou fann, ayen douvan'y ek ayen dèyè'y, pa menm ni an wach-dèhè deblozonn lan si se pa an kannan 28.000 moun ki brile, dapre kontaj owonzonnen Lacroix, an volkannis franse, ki pa te menm rive konte moun atè-lakay-matnik ki ale rete Ayiti, Etazini, Gwadloup, Gwiyann, Sentlisi, Trinidad-ek-Tobago, Venezwela, tout se peyi-oliwon taha, delè jik An-Frans.

Konsit-video CARICOM

Kore toumpak Covid-19 la

 

 

 

 

 

 

Georgetown, Gwiyana: Kabwatè-gouvelman CARICOM te sanble nan konsit video nan 5 Me ki pase pou apiye fè-debouya kanmouzaze politik pou kore toumpak tilili bok Covid-19 la. Se kabwatè gouvelman an te bat do an krèy-djoubak ki kouri nouvel eti kare-peyi a te rive kore kouri-lawonn Covid-19 pou gouvelman peyi-CARICOM ki te mete politik rete-sere-bò-kay ek dekole-bò-moun nan brann. Yo tann ek konprann kòdjòm sa eti krèy-djoubak la ka apiye asou an vire-wouvè se peyi a fondase douvan tout bagay asou doubout-djann lan nan peyi a. Krèy-djoubak la ki ni CARPHA (Caribbean Public Health Agency), UWI (University of the West Indies) ek CDEMA (Caribbean Disaster Emergency Management Agency) adan, trase, bwa-pou-ale, politik gouvelman nan doubout-djann.