Nan dekou gouvelnè mete politik toufe-dife nan brann

Dife pri Foyal !

         

 

 

 

 

 

Tèsenvil, atè Foyal :   Nou pa nepi sav si se pou toufe-dife eti gouvelnè franse mete, si se pou yonn adan se tibray leve-doubout sosial la ki mare nan lajol ek ki te parèt douvan tribinal nan simenn lan men gawoule ki te bay nan lari Foyal nan lannwit dimanch pou lendi a te bay nan an rel pi djenm. Gaz-lakrimojèn ka fè siwawa jik nan kay-rete moun, an gwo lafimen, kay brile, boutik defonse, loto brile, loto kalbose, anchay brèt-zodi te ka brile, an kolbòkò flandje epi 5 moun te mare nan kawbe-kolbòkò Foyal la, se anni kote 2hè nan pipirit la eti lanbouk-gouvelnaj Matnik la te trape an wouspel nan gwoule taha.

Te ni gwo traktè-pel-bourè pou pouse loto nan dife ale, an helikòptè jandamri epi an gwo rel-limiè, grinad-soud-moun, anchay lapli lakrimojèn, tout bagay ki ka bay nan dekou an gawoule ek nan tout doukou taha moun ka wè plodayè kawbe-gouvelnaj Foyal la, se se pou mande an tjenbon-tire oben an etenn-dife. Gouvelnè mete toufe-dife owa 9hè-o-swè, men se lari Tèsenvil te foulbak ek boukan dife ka petaye. Pa ni piès dekantjay politik asou se gawoule taha, se se pou sav ki sa ki leve gawoule oben ki moun ki leve gawoule.

Nan tout se krèy-politik Matnik la, se anni lawonn-politik Peyi a epi kabwatè-politik Martinique Ensemble ki pran an pawol, yonn pou di yo pa ka apiye piès semeda, yo ka konprann doukou politik pa dous ba brayès Matnik la men yo pa pou moun ka mete dife nan lari. Rel-doubout politik taha, si se politik, ankò pi lòlòy pase ta kabwatè-politik Martinique Ensemble lan eti ja ka lonje dwèt asou an konpanyi moun atè Matnik, asou brayès Matnik la. Depi Desanm 59 ayen pa toumbile nan ti lèsprisousèkè a, lè ni an gawoule konsa, se pou se depenn tout doukou gawoule a ek apre dekantje mande-trape konpanyi moun ki te dèhè’y, si se chape an konpanyi adan se konpayel leve-doubout politik la chape anlè yo, gawoule a ka rive anba seren an, lè piplis moun leve-doubout la ja rive lakay yo ek pou konprann se katel-dekantjay-longsay taha ka bat tout lakou peyi Matnik la ek pou krèy-politik ki pa ni pou pòte yo, an konpanyi adan se konpayel leve-doubout ka pòte yo epi plis kanman djenm.

Ankò an kou, se pou lòlòy eti plodari politik la lòlòy atè Matnik ki fè si an konpanyi brayès la ka towblip blo nan de bra djendjen souch-kòtòf-nèg-ginen an. Men se pa souch-kòtòf-nèg-ginen ki ka leve semeda nan lari, moun ka mete dife nan de-o-twa brèt-zòdi, ka voye wòch, tousa, pa ka fè sa epi an lèspri nèg-ginen-krann Eme Sezè a, se te ke plis pou rete dous kon an Jezikri nan bokal, se moun taha se an brayès desosialize, an brayès ki pa sav kote pou ale, ki pa ni piès mètafè-politik pou mache dèhè yo. Se nèhè menm, moun ki ja nan lari a, moun eti sistenm kantekantaj sosial franse a eti tout se politikè a ka palantje depi se lanne 50 lan ek pa menm fouti, yo palantjè-peyi, yo epi plodari apiye-anlè-pwa-kò-nou yo a, yo nan plodari franse krizokal yo a (se pou foute an ri atè lè’w wè plodari taha ka vire pi rèd nan badjolaj konpayel-politik PPM douvan), wè sistenm taha fini bat owala franse a siyen Topay Lisbòn lan, nan 14 Fevriye 2008.

Nan se dekou semeda-nan-lari taha, ni toulong anchay souch-janjol eti yonn se laj gawoulè a, se pa moun ki pa sa kouri ankò ki ka ale adan se bagay taha, katjòt moun, piplis moun adan sa se nonm ek se pou depenn lamenm an gran rel-konte fanm ki ka bat nan se dekou taha atè Matnik epi ni anchay souch-janjol laliwonn, se plis moun kare-kay defaroze ki ka bat nan se semeda-nan-lari a ek se pou apre chak dekou konsa kawbe-gouvelnaj Foyal la se pe trape plis sa-sav-longsay-lavi asou se bidim katel-dekantjay-longsay sosial taha. Anlòt souch-janjol anba-jouk se pou konprann flòkò eti mete-nan-brann flòkò nan se semeda-nan-lari taha, se toulong an ti konpanyi adan brenbrel la eti ka gade wè fennte lapli gaz-lakrimojèn eti se begliyè franse a ka voye.

Nan tout peyi-oliwon-latè ek mi Matnik se an peyi-oliwon-latè, nan de doukou sosial fann, an konpanyi adan brenbrel la ka leve doubout pou se se pran seraj sistenm lan, delè pa menm ni an rezon tenkant  pou sa, atè Matnik ni anchay rezon tenkant (makandaj tè epi klòdekòn, divini ki blotje, gouvelman natifnatal ki pa ni, faktoraj atè-lakay ki flòkò, sistenm ekonomi anni-machandiz, zawa lòtbòtsay ki ka debatje ek ka mennen nan peyi a, kabwatè-politik bwabwa ki lantje Matnik tankon peyi-asou-latè, mès-longsay la eti yo depotjole, tousa), bagay pou anchay kabwatè-politik se kabeche kalanmplanm asou an ladje bankoulele gouvelnaj-politik franse a eti fèt anni pou se betje a, ek sispann rete la zie yo ka pete anlè gidon an (mren, mren, mren, anni jere lahan ki sòti lòtbòtsay pase Matnik pou vire lòtbòtsay) pa fouti kabeche chimen an.         

 

    

 

Comments

[Rédigé par : Diyo La]

Mi la nou adan adan an kalfou e pa ni pyès fanm obyen nonm politik Matnik ki sa leve pou di mi pa la poy nou fè.
An finaldik8nt kisa kantje peyi nou. Se pa kowona se depatmantlizasyonnki asou denyè won chouval bwa y men pa ni an mouvman djok pou tjwe y la menn.
Okontre yo ka bay boulin pou pa pèdi vwa, pou rete respektab epi an menn balan yo la ladje anlè do sa ki ka fè. Mate sote se se moin san larèl politiknla ki ka fè peyi vanse . Sa rèd a di men ni de twa moun simye yo te pe djòl pase kritike.

[Rédigé par : Simao moun Wanakera]

Bel psay misie Diyo La epi tit taha "depatmantlizasyon", ou pale mache-chèche ki ba lang lan balan viv kò'y tankon lang-asou-latè !

[Rédigé par : Carib.News]

Health officials in Martinique have warned that the Island’s health service is in danger of being overwhelmed, amid a new surge in COVID-19 cases that saw a total of 2, 241 new infections between July 12 and July 18. The new infections, diagnosed from almost 15,000 tests, compare with 997 cases recorded the previous week