Toulong pi djok, Peyi Karayib ek Amerik Latin

Bawbad vini Repiblik

 

 

 

 

 

 

 

Bridgetown, Barbados: Yè Mawdi, a minwi, nan dekou eti ni 55 lanne Bawbad te ka vini peyi nan wayalachi-politik, peyi a te ka ladje Commonwealth angle a  pou vini an Repiblik epi an kawbe-gouvelnaj plodari politik ek mapipi Dame Sandra Mason lan eti te, jik yè mawdii, plodayè-politik wangan angle a, te ka mete lanmen asou tjè tankon prèmie kabwatè-repiblik. "Mwen menm Sandra Prunella Mason, doubout krann teste man ke toulong rete tèt-kole epi kòdjòm ek larel-gouvelman Bawbad, epi lanmen bondje."

Nan doukou gawoule sosial atè Gwadloup ek Matnik

Eti "Autonomie" an pase ?

 

 

 

 

 

Laboukan, Sentwòz, Gwadloup: Kabwatè-gouvelnaj laliman-peyi La-Frans, voye an bidim wòch nan doum lawviè a epi pare eti y te ke "pare tann pawol se kabwatè-politik la" ; se pa anni pou piplis moun Gwadloup ek Matnik ki nan kakarel depi yo tann tit-langayele franse taha "autonomie" eti yo ka liannen, ti-lèspri mafoudja moun ki wè bagay ta,  epi tit-langayele franse “indépendance” lan, se pou sistenm politik franse a, limenm, eti pa fouti anchouke lide an pòte-kole nan mitan tjek gouvelman atè-Gwadloup (oben atè-Matnik, oben atè-Gwiyann) epi gouvelman franse a, atè Paris, lide an lakou-peyi ki se apiye anlè pwa kò y, san sistenm-gouvelman se ka koumande y.

Covid-19 atè Trinidad ek Tobago

An mwa Novanm defaltjè

 

 

 

 

 

 

 

 

Port-of-Spain, Trinidad ek Tobago : Kawbe-gouvelnaj sokodong lan nan gouvelman Repiblik Trinidad ek Tobago a konte 31 moun ki alelouya-zakasia epi Covid-19 nan an menm jou (de adan yo se moun Tobago), eti ka fè an kannan 344 moun ki ja alelouya-akasia-lata depi kon mwa Novanm lan koumanse, se plis pase Kannan mwa Me a eti yo te konte 326 moun. Senk jou avan y se bout, mwa Novanm taha vini dezienm mwa otila ni plis moun ki alelouya-zakasia epi Covid-19,  apre mwa Jwen an. Nan 31 moun taha te ni 10 pa-yaya, 9 man-sia, 6 nonm mitan-laj, 5 fanm mitan-laj epi an tibolonm eti se dezienm tjanmay ka alelouya epi Covid-19 nan sis jou ki pase ; sanmdi ki pase, an tibolonm 7 lanne anlè tèt li te adan se 28 moun an eti bazil te chaye kay abolay.

Gawoule sosial ka bay atè Matnik

CTM le an "trase-rel-rive atè-lakay-matnik"

 

 

 

 

 

Plato-Wa, Klini, Foyal : Nan an konsit epi media pòte-nouvel, kabwatè kawbe-gouvelnaj atè-lakay-matnik la, Sèy Lètchimi, ek kabwatè kawbe-plodari-politik la, Lisien Salibè, te plodaye pou an "trase-rel-rive atè-lakay-matnik" nan dekou leve-doubout sosial pou koubare pase-wel sokodong lan ek fòse-pran-pitji a ja rive asou chimen an gawoule sosial. Chimen-loto bare ek nan dife, dife-pri, defonse-magazen, petarad kout-fizi, tout laliman Matnik anba an gawoule sosial eti piòpiò nan mete-nan-brann, pa ni piès mande-trape matjoukann politik dèhè y, men se pa jòdi an doukou gawoule ka bay atè Matnik, san jenhen bay lavwa asou an rel-rive politik, plis matjoukann politik atè-lakay, an gouvelman atè-lakay, an gouvelman natifnatal-matnik, an wayalachi-politik lamenm-la, ayen nan tousa men anchay wouj-vè-nwè ka flatje nan lari a, asou tout se chimen-bare a.

Gwadloup ek Matnik, gawoule sosial ka bay

Se moun-asou-latè yo ye !

 

 

 

 

 

 

 

 

Kat-chimen Maho, Lanmanten, Matnik :   Kisa ka fè an ti leve-doubout kore an larel-gouvelman franse  a-sèt-mil-kilomèt la (6.855,69 pou moun ti-lèspri machifonnen djol-koule pou mete kantekant epi La-Frans), koubare pase-wel sokodong lan ek fòse-pran-piji a, anni sa, ka tounen flap nan an gawoule sosial, pou kout mitrayèt ka petaye nan lari Lapwent ? Kisa ? Nan ki peyi esa, moun ka fè kout-fizi anlè djoubakè ki pa le pran an pitji oben de-o-twa tibray nan delala ki nan tout peyi oliwon-latè otila leve-doubout sosial, ka pofite pou ale volè de-o-twa branbrann asou tre bidim-boutik ? Menm lè se gawoule sosial taha pa ka, se se bay lavwa pou tjek wayalachi-politik oben tjek ti gouvelman atè-lakay, bagay pou se gade wè jere matjoukann lakay, gouvelman franse a ka voye fiziyè desann ek se sousèkè lakay la, "palantjè-peyi" tankon "konpayel peyi-natifnatal", ka fèmen djol yo rantre nan fonfonn tou-krab yo.

An simenn gawoule sosial

Abwogat pase-wel sokodong lan

 

 

 

 

 

Lapwent, Gwadloup :   Se nan tout lanbouk peyi a otila bare-chimen ek kare-konsit-sosial ka bay, delè an bawouf asou an bidim-magazen nannan-kranmkranm, delè an dife-pri nan soukou a, delè an kout-djenm kolbòkò franse a pou mare an gawoulè-sosial, delè an kout fizi-flash-ball se kolbòkò a ; depi an simenn, Gwadloup rete pri adan an bidim gawoule sosial nan koraj pase-wel sokodong lan ek fòse-pran-piji a eti gouvelman franse a-ywit-mil-kilomèt la le mete. Gwadloup pa ni gouvelman pou ta y, pa menm an gouvelman-atè-lakay, ale wè an gouvelman natifnatal-gwadloup ek nan an doukou konsa, gawoule sosial la ka rive pran an gouvelman a-ywit-mil-kilomèt nan fenntaj flouz, kante a-gòch, dekante y a-dwèt, vire kante y a-gòch, pase nan mitan, nan menm balan an. Gouvelman franse a pa ni dòt karetel-gouvelnaj si se pa voye kolbòkò y la, sa eti pou fè moun sav Gwadloup se pa An-Frans, ek pa pe ni an trase-regle-tjak gouvelman franse atè Gwadloup men se anni an larel-gouvelman natifnatal-gwadloup ki pe regle katel-dekantje-longsay sosial atè-lakay-gwadloup la.

Djoubap flatjel

“Ipséïté” Alfrèd Marijàn lan atè, menm !

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Foyal bouk-gouvelnaj Matnik :   Tribinal kawbe-gouvelnaj franse atè Matnik debatje flatjel "ipséïté" eti Alfrèd Marijànte, te kouri mete nan van Matnik pou, dapre y, trase rel Marnik nan jout spòw ek mès-longsay peyi-karayib ek peyi-oliwon-latè. An kout-chen gouvelman zawa franse a atè Matnik eti ka vire nan ti-lèspri zawa se lanne 60-70 lan, menm an ti flatjel djendjen, an kòn-lanbi ki tro bidim anlè flatjel taha pou y se pòte an bagay peze-djok ba Matnik tankon peyi-asou-latè. Se tout politik pòte-kole epi gouvelman franse a eti Marijàn te ka palantje ki pran an bidim tap, ki tap esa ? An kalòt, an pèkè, an palavire eti menm si y se ka foute an danma-mare-matnik nan razie, flatjel taha se te an djendjen dekale moun-peyi-natifnatal-matnik la, pa ka nepi regle katel-dekantje-longsay flatjel la, atè Matnik.

Nan tjè Matnik

An jounen fè-kakol 

 

            

 

 

 

 

 

 

 

Gwomòn, Matnik :   Dabò-pou-yonn, an tit "Jounen Rézistans an tjè Matinik" eti nan vire-lang epi chal twa-koulè ble-blan-wouj la eti an konpanyi mèt-jwas lanbouk Gwomòn te ni anlè zepol yo. Moun-peyi-natifnatal-matnik pa se pe ka fè kakol dèhè an bann-twel franse oben tjek peyi lòtbòtsay. Fè-kakol la se toulong plis pase fè-koraj, voye labou kont gouvelman franse pou isenbokte mete-nan-brann politik li eti pa pe ka veye anlè tòt-genyen natifnatal-matnik. Nan fè-kakol la se toulong pou konte-dekantje se tòt-genyen natifnatal-matnik la fè yo pran letjèt nan an divini natifnatal-matnik.

Jout-politik atè Nikaragwa

Gran Alianza Nicaragua Triunfa genyen, flouz

 

 

 

 

 

 

 

 

Managwa, Nikaragwa:   Lawonn-politik Gran Alianza Nicaragua Triunfa eti FSLN (Frente Sandinista de Liberación Nacional) ka kabwate, genyen flouz nan jout-politik atè Nikaragwa, 2.093.834 fèyèt-vote, se 75,87%, apre 100% dekatchay feyèt-vote. 2.860.559 moun te ale vote, se 65,26% adan 4.478.334 moun ki ka vote nan jout-politik Nikaragwa. Se  Partido Liberal Constitucionalista (PLC), ki rive dezienm epi an 395.406 fèyèt-vote, se an ti 14,15% ; douvan Camino Cristiano Nicaragüense (CCN), 89.653 fèyèt-vote pou an 3,30% ek ALN (Alianza Liberal Nicaragüense), 85.711 fèyèt-vote, se an ti 3,15% vwa. Alianza por la República 1,78% ek Partido Liberal Independiente anni 1,70% vwa. Nan dimanch 7 Novanm taha, moun-peyi-natifnatal-nikaragwa a te ka vote pou an kabwatè-repiblik, an sobreka-kabwatè-repiblik, plodayè-politik nan kawbe-gouvelnaj plodari-politik natifnatal-nikaragwa ek plodayè-politik nan kawbe-gouvelnaj plodari-politik peyi Amerik mitan-kontinan (Parlacen, Parlamento Centroamericano) eti Nikaragwa ka bat adan.

Nan simenn 43 a, statistik Gwadloup, Gwiyann ek Matnik

Rel toumpak la rete pri oliwon liy 100/100.000 moun

              

 

 

 

 

Tou-mangous, Sentmari, Matnik :   Rel toumpak la pòhò pe rive pase anba 100 pou 100.000 moun asou 7 jou yonn-dèhè-lòt, atè Matnik, dapre statistik eti ARS (kawbe-gouvelnaj franse nan doubout-djann lan atè Matnik) stanmpe nan mitan simenn taha. Atè Gwadloup, se depi simenn 41 an otila rel toumpak taha ja pase anba 50/100.000 ; se pou se ale mande kisa ki rive atè Matnik pou tout djing-konte ka dekati jik pase anba liy vèw, men rel toumpak la, menm nan dekati y, pa ka rive pase anba 100/100.000. La Gwiyann otila doukou doubout-djann lan pi bililik, rel toumpak la ka dekati men ka rete pi wo pase 100/100.000 moun.