O "Rei do Futebol"

Edson Arantes do Nascimento

Pelé,  1940-2022 

 

 

 

 

 

 

 

São Paulo: Pelé te wouvè zie nan 23 Oktòb lanne 1940 atè Três Corações, an ti lanbouk Minas Gerais (yonn adan se 26 lalimn-peyi-gouvelnen Brazil la, Brazilia tankon lanbouk-gouvelman se 27^enm lan), avan y te vini pi mapipi nan mapipi foutbalè oliwon-latè. Pelé te koumanse karetel foutbol li epi se tibolonm Bauru Atlético Clube ek se nan lanne 1956 eti y rive Santos. Nan  de dis-lanne, asou teren Alvinegro a, Pele fè plis pase mil gol ek genyen dis-epi kouwonn jout-foutbol, sis kou fannan jout-foutbol Brazil, 5 kou yonn-dèhè-lòt, depi 1961 pou 1965, de kouwonn Libertadores ek de kouwonn jout kontinan-kont-kontinan (genyen Benfica nan 1962 ek genyen Milan nan 1963), ek 10 kou genyen jout-foutbol oliwon São Paulo.

An lanne apre y te rive nan Santos, nan 1957, Pelé vini te ka matche epi Seleção, konpanyi foutbol Brazil la, ek genyen Copa Roca. Epi  Seleção a, Pelé genyen prèmie kouwonn jout-foutbol oliwon-latè a, atè La-Swèd,  mete twa gol nan match-douvan-final la anlè La-Frans ek de gol nan match-final la anlè La-Swèd, tousa, tibolonm 17 lanne anlè tèt li. Nan dezienm kouwonn jout-foutbol oliwon-latè a, nan lanne 1962, Pelé te flandje nan jounou dwèt li, nan dekou dezienm match la ek pa te abò nan kat match dèhè a. Nan 1970, se li te kabwatè Seleção Brazil la atè Meksik -anchay moun ka di se  Seleção Brazil pi djok la nan tout tan – jik lè yo debaba Italia 4-1 nan final la.

Nan bout karetel foutbalè y, nan 1975 pou 1977, Pelé vini te ka je oul nan New York Cosmos nan an plan-divini pou dekatonnen foutbol la nan Etazini. Pou tout djokte y nan foutbol la, jounal franse L'Équipe (an jounal anni nouvel èspò) te voye flè nan pie Pelé tankon atlèt 20^enm siek la. Apre lanne 1977, Pelé vini gare se kranpon lakay li, matje liv-rarate-lavi, parèt nan film-sinema, fè mizik (Pelé te ka wache an gita ek ka bay lavwa), epi menm te vini plodayè UNESCO. Pelé te kabwatè-gouvelnaj espòw nan prèmie gouvelman Fernando Henrique Cardoso a, lanne 1995 pou 1999.

Nan an koze epi Sputnik Brasil, Leda Maria Da Costa eti ka lonyen-dekantje nan Laboratório de Estudos em Mídia e Esporte (tankon kawbe lonyen-dekantje asou Media ek èspò) eti adan Universidade do Estado do Rio de Janeiro (Rio de Janeiro se an bidim-lanbouk ek se nan menm balan an, yonn adan se 26 laliman-peyi-gouvelnen Brazil la ek ni kawbe-plodari-kabeche ki ta y), apiye asou sa eti karetel Pelé fondalnatal nan tan-nanninannan-longsay èspò a oliwon-latè. "An moun pa ke sa rarate tan-nanninannan-longsay foutbol oliwon-latè a ek pi won-nan-won foutbol atè-brazil la, san trase pòtre Pelé, san fè moun wè teknik foutbol Pelé, jès voye-monte pou kriye woulo anlè an gol Pelé fè. Epi tout dekou-genyen y tankon tout dekou-pèdi y, Pelé stanmpe tit-fanmi li nan lavi moun-yonn-tou-yonn tankon moun-yonn-a-lòt.Pelé ladje nou asou-latè la jòdi a men tankon moun ou ka gloriye, tit-fanmi li ka janbe laliman tan-ka-pase".

 Leda Maria Da Costate apiye asou sa eti nan dekou prèmie kouwonn foutbol oliwon-latè  Pelé a, nan 1958, foutbol te ja ka bay  "nan tout ti wèt Brazil", men mapipi-foutbalè a te pòte pi wo nan rel-doubout sosial li. "Pou foutbol brazil la, Pelé fondalnatal pou sa eti se, san patate, se prèmie mapipi-eskwaya oliwon-latè ; nan wap lavi-toulejou a, ek ki ke ni an bidim bay-gremèsi nan peyi-lòtbòtsay, an pòte-fidji ki fèt pou se media a, an pòte-fidji  ki rive fè yonn epi an sa-fè teknik-èspò bloublou-lèspri-moun ek an djokte pou tjenbe an liy-pòtre eskanpe, toulong nawflaw. Dapre mwen Pelé se te an moun yonn-tou-yonn nan sa", eti lonyen-dekantjè a rete katjile.

Tit-lakou Pelé a (nan lang Brazil yo ka sonnen y "Pèle" ek lang natifnatal-matnik la ka sonnen y "Pele") vini lè Pelé te tibolonm ek te ka kòche tit-fanmi gol Club de Regatas Vasco da Gama otila papa y te ka jwe. Tit-fanmi gol taha se te Bilé eti tibolonm lan te ka sonnen Pilé ek papa y epi dòt konpè te tounen y, tonnfakte y nan Pelé. Limenm Pelé ka di : "lè man te tibolonm, man pa te le tann moun kriye mwen Pelé eti se tit an lawviè pawol-bondje nan Amazonia men nan lang Tirki se pou konprann tèbèdje".  

   

Ale li nan Jornal do Brasil     

Comments

[Rédigé par : Diyo]

Menm si Pelé pa janmen fè gwo pale asou nou pa ka bliye di Pelé sete an fyete pou anpil moun afritjen e desandans afritjen tout oliwon latè. Antan tala ki Brezil, ki Etazini, pa menm pale Matnik e asou kontinan Afrik se pa 2 mize pouvwa blan te ka fè nèg pase. Sa te an fòs pou yo lè yo te ka wè an nèg kon yo voye boul anlè moun e foute boul adan gòl.

[Rédigé par : Simao moun Wanakera]

Bel pasay misie Diyo ! Men Pelé se te anni an moun, anni an mapipi foutbalè, an moun ki te ka dekatje an boul ek si an peyi-natifnatal, ale wè an kontinan ka mete tout doubout-krann li nan lanmen an moun, asou fidji an moun (plis pase sa an moun peyi-lòtbòtsay, Pelé se te moun-brazil, peyi kontinan-Amerik la), se pou konprann peyi-natifnatal taha, kontinan taha mele menm epi divini y ; pou pa di peyi-natifnatal taha pa ni divini pou ta y. Se toulong adan an kawbe-gouvelnaj oben an gouvelman-peyi oben an kawbe-mete-nan-brann lè pòhò ni an gouvelman-peyi, adan an mès-longsay-peyi, an lang natifnatal, an rarate-longsay-peyi (tout bagay ka mete moun nan pòte-kole longsay, an yonn-a-lòt aleliwon) otila an palpa-moun-natifnatal pou ka mete doubout-krann li.

[Rédigé par : Carib.News]

Emeritus Professor at the University of the West Indies (UWI), Guyana-born Gordon Rohlehr has died, plunging the academic and arts community into mourning. He was 80 years old.
Former UWI International Relations Professor, Mark Kirton reflected on the life of Dr Rohlehr. “I knew of his work and of his achievements as an alumnus of QC (Queen’s College) and met him while I worked at UWI St. Augustine Trinidad. He was an authority on West Indian literature and the calypso. He was a true academic and professional, always willing to offer advice and guidance to young scholars and students,” Dr Kirton, a Guyanese, told Demerara Waves Online News.

[Rédigé par : Carib.News]

Influential jazz innovator whose lyrical, complex jazz compositions and pioneering saxophone playing sounded through more than half a century of American music, Wayne Shorter, has died in Los Angeles.