Simen-pwezon klòdekòn lan

Tribinal franse a lave lanmen !

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Loren, Matnik : Tout moun te la ka atann an kout-isenbòt konsa, nan 02 Janvie 2023, kabwatè-tribinal franse a pa konte mete piès djoubap-tribinal nan brann adan simen-pwezon klòdekòn lan. Owala gouvelman-peyi franse a te vini pran dezas klòdekòn lan pou bedji y, se pa jòdi ; owala se kabwatè-tribinal franse a pa te mande pèsonn vini reponn douvan lonje-dwèt ki ka lonyen yo ; owala pa ni pèsonn ki se towblip douvan tribinal pou mete yo te ke mete moun nan delala ; owala se kabwatè-tribinal franse a pa te menm nonmen an krèy sobreka-tribinal atè Matnik pou se se ale tann sa moun (se madjendjen-bitako a, fanmi yo) ka rarate ; fok pa te atann dòt bagay, si se pa te an lave lanmen.

Lamenm-la, se pou konprann fondok sa te ke fondok pou Matnik se ni sistenm-tribinal li ki ta y ek nan piès doukou, an gouvelman peyi-lòtbòtsay pa ke sa apiye ek palantje tòt-genyen moun krèy-sosial defaroze nan an peyi anba jouk li. Ni an konpanyi moun atè-lakay-matnik ki flòkò nan kabehcay jik pou konprann sa. An  gouvelman-peyi, sòti lòtbòtsay debatje,  ka apiye tòt-genyen krèy-sosial ki mèt nan ekonomi-machandaj eti y ka palantje. An gouvelman-peyi lòtbòtsay pa pe sa fè dòt ekonomi si se pa an ekonomi machandaj. An sistenm-tribinal franse (se se franse atè Matnik) pa pe sa ba krèy-sosial defaroze atè-lakay-matnik an dekou fè moun wè ek tann katel-dekantje-longsay sosial ek/oben politik atè-lakay-matnik nan an djoubap-tribinal franse.  

Lamenm-la, se pou Matnik, tankon peyi anba-jouk se anba an dezienm bankoulele apre ta doubout-djann lan, an bankoulele sistenm-tribinal la. Men taha, si se konpayel leve-doubout sosial la ek leve-doubout politik la se rive chaye djoubap-tribinal taha douvan tribinal lawonn-peyi oliwon-latè, pe rive digidi tout sistenm lan. Se krèy leve-doubout sosial atè-lakay-matnik la mande vire parèt douvan tribinal franse a tankon sa ka fèt toulong men sa se plis pou mare moun-matnik adan an rel-doubout gobe asou kawbe-gouvelnaj franse, la eti se pou kare zobray kawbe-gouvelnaj natifnatal-matnik eti te ke la pou defann tòt-genyen Peyi-Matnik la. Se pou konprann sa kòdjòm, se pou doubout an gouvelman-peyi natifnatal-matnik eti te ke la pou defann tòt-genyen tout palpa-moun-natifnatal la, se pa an bagay koulè lapo-fidji tankon sistenm-gouvelman franse a la ka fè y, lajounen-jòdi a.

Palpa-moun-natifnatal se pou konprann toulong se pou pran letjèt nan divini, ek anni sa ka fè moun bay nan politik, se pa pou vini plenyen asou pàs eti gangan-afritjen pase (gangan an pa jenhen an moun lapo, laswè, senyen epi zo), se pou wè fè gouvelman franse a peye yich-dèhè natifnatal-matnik, an tòt-ranmande kòtok.

Simao moun Wanakera