« février 2023 | Accueil | avril 2023 »

mars 2023

Wopapa, bel pasay !

An "larel-gouvelnaj mawon"  

CTM - loi auto-instituant CTM Serge Letchimi CTM - konsit Jwiye 2022 -CTM CTM PCE et PAM  

 

 

 

 

 

Kawbe-gouvelnaj Plodari-politik Matnik la, CTM, vote an larel-gouvelnaj progranm mete-nan-brann asou kontaminaj klòwdekòn lan. Larel-gouvelnaj taha eti se pa an larel-gouvelnaj nan rel-konprann kare-bare a, eti yo menm kriye "loi dite ‘mawon’ d’orientation et de programmation", se plis pou fòse gouvelman franse a apiye an larel-gouvelnaj eti ka mete nan brann pou Matnik se rive chape anba bankoulele klòdekòn lan ek pou mete doubout yonn-de dekou ranmande. Se prèmie kou, depi Avril 1900, lè gouvelman franse a te rale tout lanmen-gouvelnaj atè-lakay anlè Conseil Général Matnik la ("senatus-consulte" 4 Jwiye 1866 la), otila an kawbe-gouvelnaj politik Matnik ka vote tout-lanmen-leve pou  an larel-gouvelnaj atè-lakay.

Lire la suite "Wopapa, bel pasay !" »


Jounen dlo ba-moun-brè oliwon-latè

2.000 million moun san dlo pou brè  

Dia-mundial-del-agua 22 d marzo World-Water-Day- robine Dlo ba'n lavi Dia-Mundial-del-Agua-2023 sé seres  

 

 

 

 

 

New York, Etazini : Chak 22 maws, Lawonn Peyi Oliwon-latè ka timbile Jounen dlo ba-moun-brè pou se fè moun sansle asou fondalte dlo tankon an matjoukann-peyi. An kouri-nouvel OMS (Organización Mundial de la Salud oben World Health Organization nan lang angle pou Kawbe-gouvelnaj Doubout-Sokodong Oliwon-latè) ek UNICEF (Fondo de las Naciones Unidas para la Infancia oben United Nations International Children's Emergency Fund nan pale-angle se moun Sentlisi a pou Tontin Lawonn Peyi Oliwon-latè pou lonje-pal ba tjanmay) kriye ago eti 2.000 million moun oliwon-latè pa ni dlo pou brè, nan titak plis pase twa dis-lanne apre jounen 22 maws la vini Jounen dlo ba tout moun oliwon-latè.

Lire la suite "Jounen dlo ba-moun-brè oliwon-latè " »


Université d’Etat d’Haiti voye ago eti

Ayiti asou chimen dispay politik  

Ayiti Universidad-Estatal-de-Haiti Ayiti nan koulè y Ayiti leve-kanpe 09-06 la
Ayiti bizango ak mawozo  

 

 

 

 

Pòtoprens, Ayiti : Nan dekou antipilaj frayik semeda kout-fizi nan lari ek tilili krèy sabrè ka mete dlo nan zie moun oliwon peyi a, Kawbe-lonyen-dekantje gouvelman-peyi Ayiti a voye an ago dispay peyi-natifnatal-ayiti a ek mande gouvelman pou mete an plan kore-kratjak nan brann. La simenn pase, an krèy moun epi fizi nan lanmen yo, debatje nan kawbe-lonyen-dekantje teknik mayonmbe  ek vòlè an loto. Dapre nouvel eti  kawbe-lonyen-dekantje a kouri,  kadje-larel-gouvelman taha ka fè rel wach ek kratjak la bay nan fetay, anfwa ; ek ka fè moun wè rel flògòdò kolbòkò gouvelman ki pa fouti pare bok ba palpa-moun-peyi Ayiti la-atjolman, eti an kouri-nouvel ka dilere.

Lire la suite "Université d’Etat d’Haiti voye ago eti " »


Jounen mete nan brann pou lawviè oliwon-latè

Oliwon de mil-million moun ka brè dlo-lawviè


Día Internacional de Acción por los Ríos
Lawviè-Loren Mòn-bwa Lawviè voye flèch Lawviè-Loren dèhè Ritjile ravin-pave

 

 

 

 

 

 

Oliwon de mil-million moun, oliwon-latè, ka voye botjit nan lawviè pou trape dlo-pou-brè yo ek se 500 million moun ka rete anlè tè-danme nan bwak se lawviè a dapre kontaj WWF (World Wide Fund for Nature eti se an tontin latè-wonn lan pou laliwonn lan), ek se 60 million adan yo ki ka voye lak nan lawviè pou pran oliwon 12 million tòn pweson dlo-lawviè, sa ki ka ba 160 million moun manhe. Chak 14 Maws moun oliwon-latè ka timbile lawviè pou fè moun sansle ek palantje fondokte lawviè nan bay-longsay laliwonn lan, ale-dous moun-asou-latè, trape nannan-kranmkranm ek dekatonn ekonomi.

Lire la suite "Jounen mete nan brann pou lawviè oliwon-latè " »


Covid-19 nan Kontinan-Amerik la

PAHO mande vèy-o-gren ek pran pitji

 

PAHO dk. J. Barbosa Paho-who-logo- PAHO Sentlisi PAHO digital plateform




  
Washington, USA : Nan twa lanne ki fini pase, 190,3 milion moun trape Covid-19 eti 2,9 milion adan yo alelouya-akasia-lata, se yonn-dèhè-lòt 25% ek 43%kantinaj moun oliwon-latè.  Se konsa eti sobreka-kabwataj PAHO (Pan American Health Organization pou kawbe-gouvelnaj doubout-sokodong oliwon kontinan-ameik la), doktè  Jarbas Barbosa mande se peyi-amerik la pou yo se  gade wè vidjoze rel-veye yo ek ranbonni djing-konte pran-pitji  pou rive nan bout dekou fè-debouya toulong taha ek pare se peyi a pou kore bankoulele doukou-sokodong nan divini.

Lire la suite "Covid-19 nan Kontinan-Amerik la " »


Jounen leve-doubout fanm oliwon-latè

"Pa fèmen zie asou tjak ka koubare fanm

  asou chimen vini-kantekant epi nonm" 


DigitALL Innovation and Technology for Gender Equality CARICOM international woman day Fanm Igualdad-de-genero CARICOM Secretary-General Dr Carla Barnett



 

 

 

"Nan 08 Maws 2023 taha, CARICOM ka fè an tèt-kole epi tout peyi oliwon-latè pou timbile Jounen Leve-doubout Fanm Oliwon-latè, an dekou gliminen eti Lawonn Peyi Oliwon-latè te mete nan brann ni 48 lanne, nan 1975, Lanne Fanm Oliwon-latè. Prèmie timbilay Jounen Fanm Oliwon-latè te fèt ni plis pase an siek, epi an sanble 1 million fanm nan 1911. Lajounen-jòdi, jounen taha se ta tout krèy-moun, nan yonn-a-lòt, nan tout laliman, oliwon-latè. Lajounen-jòdi, nou ka bàt lanmen asou rive-jik-bout sosial, ekonomi, mès-longsay-peyi ek politik se fanm lan ek nou ka pran pawol pou divini nan djoubak ki rete pou fè pou rive kantekant Fanm ek Nonm.

Lire la suite "Jounen leve-doubout fanm oliwon-latè" »


A economia "não cresceu nada" em 2022

Programa Bolsa Família  

Brazil - Bolsa Família Brazil - cartao-do-bolsa-familia Brazil - Bolsa Família 2003-2013 Brazil

 

 

 

 

 

 

Palácio do Planalto, Brazil : Nan dekou konsit palantje progranm Bolsa Família  lanne 2023 a, kabwatè-gouvlman-peyi Brazil, Luiz Inácio Lula da Silva, plodaye sa eti ekonomi peyi a pa dekatonnen an may nan lanne 2022 ki fini pase ek se pou y te lonje djol anlè Petrobras. Nan plodari y, Lula rete katjile Brazil mande trape lahan-palantje-ekonomi ek, nan menm balan an, lonje dwèt anlè an dispay gliminè lahan-tòt-genyen Petrobras ba se konpayel akakwel-bantjè y la, lanne pase : "men se pa pou sa nou te fouye nan wòch-sab dlo-matjak".

Lire la suite "A economia "não cresceu nada" em 2022 " »


Kawbe-gouvelnaj politik vote pou Sentlisi bay antre nan

Caribbean Court of Justice

Ccj entrance Sentlisi bann-twel la St Lucia prime minister Sentlisi - Kastriz bouk-gouvelman  

 

 

 

 

Castries, St. Lucia : Atjolman-la se nan Tribinal Kalibich-kòdjòm Karayib la otila moun Sentlisi ke ale regle djoubap-tribinal nan dènie mete-nan-brann trape an kalibich-kòdjòm. Se depi 20 lanne eti an konpanyi kabwatè-gouvelman Sentlisi te ka bàt pou djoubap-tribinal pa ka ale jik nan tribinal angle atè London trape kalibich-kòdjòm vire desann ; ek se anba kabwtaj gouvelman M-e Philip J. Pierre, kabwatè-gouvelman Sentlisi, eti peyi-Caricom taha trape sa.

Lire la suite "Kawbe-gouvelnaj politik vote pou Sentlisi bay antre nan" »