Jounen leve-doubout fanm oliwon-latè

"Pa fèmen zie asou tjak ka koubare fanm

  asou chimen vini-kantekant epi nonm" 

 

 

 

"Nan 08 Maws 2023 taha, CARICOM ka fè an tèt-kole epi tout peyi oliwon-latè pou timbile Jounen Leve-doubout Fanm Oliwon-latè, an dekou gliminen eti Lawonn Peyi Oliwon-latè te mete nan brann ni 48 lanne, nan 1975, Lanne Fanm Oliwon-latè. Prèmie timbilay Jounen Fanm Oliwon-latè te fèt ni plis pase an siek, epi an sanble 1 million fanm nan 1911. Lajounen-jòdi, jounen taha se ta tout krèy-moun, nan yonn-a-lòt, nan tout laliman, oliwon-latè. Lajounen-jòdi, nou ka bàt lanmen asou rive-jik-bout sosial, ekonomi, mès-longsay-peyi ek politik se fanm lan ek nou ka pran pawol pou divini nan djoubak ki rete pou fè pou rive kantekant Fanm ek Nonm.

Tit-depenn-kabeche lanne taha eti se "DigitALL: Innovation and Technology for Gender Equality" (tankon "konte-tout, toumfakte-ranbonni ek teknoloji pou rive mete fanm ek nonm kantekant")  nan menm lèspri epi tit-depenn-kabeche  swasann-setjenm konsit krèy-kabeche doukou-kòtok  fanm nan LPO-L. Jounen an ka djoubake asou pòte-kole fanm nan teknoloji  ek lonyen toumpak djoubap dijital la nan mitan fanm ek nonm, nan dekantekantaj ekonomi ek sosial nan dekou bankoulele Covid-19 la. Tit-depenn-kabeche taha ka apiye tou asou fondok sa fondok pou anbrazonnen rel-bay-san-chenn fanm ek tifi nan se kare-dijital la ek goumen kore lennde-fanm-kou  nan paj dijital  ek flouze se teknoloji pòte-nouvel ek kouri-nouvel la. Fok se apiye asou bay nan lavi-toulehou ek djokte tit-depenn-kabeche lanne taha, se pou teknoloji ek toumfakte-ranbonni ka peze may-an-may pi kòtok nan doubout lawonn-pyi nou an ek late-wonn lan.

Teknoloji ek toumfakte-ranbonni ka wouvè chimen kache-dife ba se fanm lan ek se tifi a, pou apiye rive-kantekant fanm/nonm lan nan anchay kare-djoubak. Epi se kare-fondas-dijital la ek tout sa-sav ki ka kouri lawonn nan sistenm dijital la, se fanm lan ek se tifi a ka pe trape dòt karetel nan progranm-aprann-lekol ek rive trape djoubak-genyen-lavi eti yo pa te pe ni avan.Se bagay ki ka kreve zie moun nan lakou nolfok gran-chimen otila anchay koraj nanninannan ka bay kontel kote-rete, mès-nanninannan ek lahan ki kout ki te ka koubare yo asou chimen rive jik bout yo.

Se bay-douvan teknoloji a ka fè fanm ka rive pi flouz nan  progranm-aprann-lekol ek progranm-aprann-djoubak, nan lonyen-dekantje, nan teknoloji, nan sa-sav-plodaye, nan djezinaj-bidjoul ek matematik, plis pase larèstan. Sa ka ba se fanm lan plis lanmen-djok pou rive asou kawbe-tre djoubak la, sa ki pe ranbonni apiye-asou-pwa-kò-yo ekonomi an ek lahan-genyen-lavi pi djok. Toumfakte-ranbonni ek toumbilaj teknoloji pe ka pòte doukou djoubake pi flach sa eti ka lonje-pal ba fanm pou yo se rive kalibiche mete-nan-brann djoubak yo ek mete-nan-brann fanmiyal yo. Toumfakte-ranbonni  nan teknoloji mèdsin ka bàt pou ranbonni doubout-sokodong fanm ek rive-san-koraj nan kawbe doubout-sokodong kontel se teknik-djeri nan doubout-sokodong fè-yich la, veye-o-gren nan doukou fanm-bendouk ek se kawbe tele-mèdsin lan. Nan menm dekou nou la ka timbile asou wouvè-chimen  teknoloji ek toumfakte-ranbonni, sa fondok  pou konprann sa eti ni an palpa katel-longsay ek koraj-bim ki ka kouri nan menm balan se ale-douvan taha. Nan mitan yo, koraj-djenm dijital, tòtòy-aleliwon ek derèspekte sere-kòtòf se fanm lan, tout bagay ki ka pe koubare se fanm lan ek se tifi a, plis pase pèsonn.

Nan timbile Jounen Leve-doubout Fanm Oliwon-latè ek nan apiye asou  teknoloji ek toumfakte-ranbonni, nou ni pou wouvè zie anlè tilili koraj ki ka bare rive se fanm lan nan doubout-kantekant epi se nonm lan, kontel bay adan politik la, swenyen ek djoubak lakay eti yo pa ka gnyen lahan pou sa, toumpak toumbilaj rel-kalibich-karenm-livènaj,  ek lennde-kou anlè se fanm lan eti se an doukou bankoulele gouvelnaj doubout-sokodong lan nan peyi-karayib. Nan statistik mitan-o-konte oliwon-latè, nan an krèy twa fanm, yonn adan yo ja rete pri anba lennde-kou zoklit ek/oben fant-katje nan an dekou lavi yo, nan wonn-ladje-wonn, se bòbòy yo ki ka fè yo kou taha. Nan lawonn-peyi-karayib la, nan konte-dekantje ki fèt oliwon 2016 a 2018, ni an rel toumpak ki ka rive a an fanm asou de.

Nan dekou nou ka timbile J.L-D.F. lanne taha, rete-sonhe ek mete-lanmen-an-tèt nou se pou fanm ek tifi Ayiti ki anba maspinay aleliwon se krèy-dòg la eti ka debaba peyi a san gouvelman fè ayen. Anbrazonnaj fanm ek tifi pou vini an prèmie-brann. Mi se konsa, nan dekou nou ka timbile J.L-D.F nan tout lawonn-peyi a, annou djoubake, rèd-mawto, pou an pi gran trase-rel se fanm lan ek se tifi a nan tout kare kabwataj ek kare kabeche mete-nan-brann, nan teknoloji, nan politik, nan kawbe-machandaj, nan doubout-sokodong, nan djezinaj-bidjoul ek nan mès-longsay-peyi. Nan menm balan an, nou ni pou doubout an wach-lavi "DigitAll" toulong pi kòtòf ek kalibiche otila toumfakte-ranbonni ek teknoloji ka wouvè chimen pou Fanm ek Nonm vini nan menm rel-kantekant. 

An bel   Jounen Leve-doubout Fanm Oliwon-latè  ba tout moun an".

 

Ale li nan today.caricom.org   

Comments

[Rédigé par : Diyo]

Mèsi pou fondokman an.