Bwabwa pa jenhen tjwe pèsonn

Majorin CTM lan le UN ale toufe dife nan Ayiti

 

 

 

 

 

 

 

Klini, Chelchè  : Se kabwatè-politik Martinique Ensemble la ki badjole blòf-bwabwa taha ek pou konpayel-politik PPM ek Péyi-A ki te mande pou ranbonni djezinaj lèt ba "Nasion-zini" taha eti y te nonmen Etazini nan de kou, se pou konprann piplis plodayè-politik atè-lakay-matnik la pa sav sa ki Lawonn Peyi oliwon-latè a (United Nations) oben pran CTM Matnik la pou an gouvelman natifnatal-matnik, man se pè. Matnik se an ti peyi 347.686 moun (owonzonnaj palpa-moun-doubout nan 2023) anba jouk La-Frans (se anni La-Frans UN konnèt), san an gouvelman, se se an gouvelman atè-lakay. Ayiti se an peyi 11.447.549 moun (owonzonnaj palpa-moun-doubout nan 2023) ek menm si Ayiti nan an bankoulele gouvelnaj politik ki pa ka fini, ni an gouvelman-peyi ("Etat", nan pale franse kabwatè-politik Martinique Ensemble lan) ek se pou konprann ni moun-natifnatal-ayiti ka rete nan peyi-lòtbòtsay, se 1.770.000 moun.

Ayiti anba petayaj kout-fizi-biwa

Se anni foute plere atè

   

 

 

 

 

Site Solèy, Pòtoprens, Ayiti  : Nan dekou Kolbòkòy peyi-natifnatal-ayiti a kouri nouvel eti yo rive alelouya Ti Makak, kabwatè krèy-sabrè Laboul 12 la (se an kare-kay lavi-flouz anlè Petionvil), peyi a anba an bidim lanm senyen-moun towblip anlè peyi a. Nan 14 pou 19 Avril ki pase, owonzon swasann-dis (70) moun alelouya-akasia anba kout-fizi (ni 18 fanm ek 2 tjanmay adan yo) ek oliwon 40 flandje nan dekou goumen-jik-senyen nan mitan ti-bann-djenm atè Site Solèy, an ti lanbouk moun ka trimen nan lavi a, anlè-solèy Pòtoprens, nan kare-kay Bwouklin o-plis, dapre an kouri-nouvel OCHA (Office for the Coordination of Humanitarian Affairs) eti se an kawbe-gouvelnaj nan Lawonn Peyi Oliwon-latè ki ka lonje-pal ba lakou nan delala.

Kawbe-plodari-gouvelnaj-politik Kouba a

303 plodayè-politik ka fè prèmie kou yo

 

 

 

 

 

 

La Habana, Kouba  : Asou 470 plodayè-politik Kawbe-plodari-gouvelnaj-politik Kouba a (Asamblea Nacional del Poder Popular de Cuba), 303 ka fè prèmie lanmen yo. Se chak 5 lanne otila palpa-moun-natifnatal Kouba a ka vote pou mete an kawbe-plodari-gouvelnaj-politik doubout otila kabwatè-repiblik la ek apiyè-kabwatè-repiblik  ka pran lanmen ek an krèy-kabwataj-gouvelman 21 moun ki ka bay depi lanne 1976 (se te 31 moun avan toumbilaj fondas gouvelman-peyi fevriye 2019 la) otila te ni an prèmie gran toumbilaj  fondas-gouvelman-peyi a pou abwogat eti y te ka abwogat rel-mete-nan-brann prèmie kabwatè-gouvelman an eti Fidel Castro te ka tjenbe depi 1959.

Koraj-djenm kabeche tankon katel-dekantje-longsay gouvelnaj doubout-djann

An konsit kabwatè-gouvelman CARICOM

 

 

 

 

 

 

 

Port of Spain, Trinidad and Tobago  : Se epi anchay tjè-aye eti nou tann ek konprann plodari politik misie Serge Letchimi, kabwatè-gouvelnaj-politik Matnik la, nan konsit CARICOM asou koraj-djenm tankon an katel-dekantje-longsay gouvelnaj doubout-djann. Dabò-pou-yonn, se an bagay kòtok pou Matnik tankon peyi Karayib la, ka pe kole bò dòt peyi-karayib pou gade wè regle an katel-dekantje-longsay ka kouri lawonn Karayib la, tou. Lamenm-la ek anni pou kouri-lawonn taha, se pou konprann tan-ka-pase a fondalnatal ek nou pa pe kabeche, men piès toubannman, koraj-djenm lan tankon an katel-dekantje-longsay gouvelnaj doubout-djann ; se anni jeopolitik ki pou ka pale la.

Nan dekou timbile 50 palpa-lanne y

CARICOM rive nan kat-chimen

 

 

 

 

 

 

"Laliwonn kare-peyi-karayib la ek late-wonn lan toumbile anpil depi topay Chaguaramas la nan 1973 ek menm depi vire-kabeche-topây 2001 an. Men nan tousa, se rel-rive ek lide-kòtòf fondalnatal malaksay-nan-fondok kare-peyi-karayib la ka pòte kòtok toulong-ale. Se se  rel-rive ek lide-kòtòf taha ki ka tjenbe se doum-apiye lawonn-peyi nou an nan dekou rete doubout djok kore katel-longsay lajounen-jòdi", eti sobreka-kabwataj CARICOM,   Carla Barnett plodaye.

Plodari sobreka-kabwataj CARICOM lan fèt nan dekou timbile 50 lanne Topay Chaguaramas la, longsay lanne taha nan an konsit dijital an dimi-jounen anba tit "CARICOM at the Crossroads: Rising to the Challenge of a New Era" (tankon CARICOM rive nan kat-chimen: rete-doubout djok douvan katel-longsay lajounen-jòdi) eti fèt nan pòte-kole epi kawbe-lonyen-dekantje liannaj peyi oliwon-latè nan University of the West Indies.

An Bank dekatonn-ekonomi krache-dife

Dilma Rousseff ka kabwate bank BRICS la

 

 

 

 

 

"Man ka espere BRICS ke bay tankon an zouti dekatonn (…) eti ka prete lahan pou palantje  men pa pou toufe se peyi a", se sa kabwatè gouvelman-peyi Brazil la, Luiz Inácio Lula da Silva plodaye.

Shangai, La-Chin : Dilma Vana Rousseff eti te kabwatè gouvelman-peyi Brazil nan 2011 pou 2016, vini kabwatè an bank dekatonn-ekonomi krache-dife eti se peyi BRICS la (Brazil, Rusia, Indja, Chin ek Souch-Afrika) mete nan brann. Nan dekou an doubout-la Lula da Silva, Dilma Rousseff  pran lanmen nan kabwataj bank taha eti la pou prete lahan, mete plan-dekatonn nan brann ek lonhe pal teknik nan plan-divini se peyi blok ekonomi taha ek dòt peyi nan dekatonn-ekonomi. Dilma Rousseff ke kabwate bank lan jik nan 6 Jwiye 2025 pou bout doukou kabwataj Brazil la eti  te nan lanmen Marcos Troyjo depi 2020, anba gouvelnaj-peyi Bolsonaro a.

An konsit-najè peyi-karayib

CARIFTA  Aquatic Championship

 

 

 

 

 

 

 

Willemstad, Kòrsou : Se depi lanne 1985 otila an konsit-najè Carifta ka bay eti ka sanble brenbrel 14 a 19 lanne, 26 peyi-karayib, chak lanne. Se atè Sentlisi otila konsit-najè a te pou fèt lanne taha men nan Sèptanm lanne pase, krèy-kabwataj Carifta te patate anlè se rel-kòdjòm se basen-naje Sentlisi a. Se konsa konsit-najè a rive atè Kòrsou (Curaçao, nan papamiento, pou moun ki pa ka tann mach epi lang-pale ewòp yo a)  pou an dekou depi 06 pou 10 Avril 2023. Se Bahamas ki sòti mapipi nan konsit taha ; 85 kouwonn, 37 lò, 27 lajan ek 21 bronz. Kòrsou, limenm genyen anni an kouwonn-bronz. Dènie kou eti konsit-najè Carifta a te fèt atè Kòrsou, se te nan 2005.

Jamayik genyen 78 kouwonn, 50 nan lò

50^enm CARIFTA Games

 

 

 

Nassau, Bahamas : Se Jamayik ki genyen, kòtok, 50^enm CARIFTA Games lan ;78 kouwonn, 40 nan lò ; se 37^enm dekou Carifta Games,  yonn dèyè lòt, eti Jamayik ka genyen, si nou tire de lanne diskoupaj (lanne 2020 ek 2021 an pou Covid-19 ki te ka kouri dri) otila CARIFTA Games pa te kouri. Lanne taha, tankon lanne paseo ben nan 2019, tankon nan 2019, se Bahamas ki fini dezienm epi 46 kouwonn, 10 nan lò ; douvan Trinidad ek Tobago 25 kouwonn, 9 nan lò ; St Kitts and Nevis epi 11 kouwonn, 5 nan lò, rive douvan Bawbad (10 kouwonn, 2 nan lò ek 6 nan lajan epi Grènada menm 10 kouwonn lan, menm 2 nan lò a men anni 4 lahan.

Wakle boulin dekatonn Ekonomi ble a

21^enm Konsit Caribbean Fisheries Forum

 

 

 

 

 

Kouri-nouvel CRFM : Caribbean Fisheries Forum (tankon Kawbe latche-nan-lanmè Karayib)  eti se krèy-mete-nan-brann teknik ek flouze konprann CRFM (Caribbean Regional Fisheries Mechanism  pou Progranm Gouvelman Peyi-Karayib nan Latche-nan-lanmè) te nan konsit nan 3 ek 4 Avril taha pou gade wè wakle boulin dekatonn ekonomi ble a ek pou tjenbe kantinaj matjoukann-peyi anba-lanmè nan peyi-karayib. Tout se kabwatè kawbe-gouvelnaj latche-nan-lanmè nan chak peyi CRFM ek tout se krèy-doubout-o-kare nan pòte-kole nan dekatonn-ekonomi an atè Karayib la ek Oliwon-latè, te vini nan forum lan eti te bàt asou palantjay jere-longsay la, tjenbe rel-kantinaj ek dekatonn kare-ekonomi latche-nan-lanmè a ek basen-swen-bèt-anba-dlo.

Topay nan mitan peyi CELAC

Konsit dijital asou antipilaj-rel-lahan-genyen-machandiz 

  

 

 

Ciudad de México : Wonz peyi Amerik-Latin ek Karayib la te sanble nan konsit dijital epi kabwatè Repiblik Tilili-gouvelman Meksik la, Andrés Manuel López Obrador pou kabeche an progranm-gouvelnaj kore antipilaj-rel-lahan-genyen-machandiz la ek palantje fè-yonn ekonomi ek leve-machandaj lawonn-peyi a. Nan dekou sa yo kriye "Alianza de Países de América Latina y el Caribe contra la Inflación" (tankon Liannaj Peyi Amerik-latin ek Karayib la pou Kore antipilaj-rel-lahan-genyen-machandiz), yo depenn wach-kòtok lajounen-jòdi a ek pran pawol pou vidjoze ekonomi peyi yo ek se kare-mete-nan-brann faktorè a epi an progranm-gouvelnaj anchouste, an progranm politik yonn-a-lòt ek an progranm-gouvelnaj pòte-kole.