An ponm-nannan-dou
21 juillet 2024
Griyáv, psidium guajava
Ti ponm nannan dou, psidium guajava, eti an ti piebwa, tou tòde, ka voye. Ponm lan ka mizire oliwon 8 santimèt diamèt ek plen ti grenn piti nan an nannan koulè woúj oben wòz jik blan ek ni an ti konpanyi nannan jòn anba an gwo lapo ki ka vini jòn ek mol lè y mi. Griyáv chaje ek vitamin C, B3 ek A ; anchay mineral kontel potasiòm, fòsfò, souf èk fè. (lg. Arawak, kuyapa) Moun natifnatal-matnik eti manje griyáv la pou vidjoze sitjèt-senyen-djann yo, toulong sèvi boujon an pou an dite ki ka koubare fianza èk kakarel.
Nan an lonyen-dekantje Kawbe-lonyen-dekantje Nijèwya, dite fèy griyáv la ka koubare flikson èk ka detoksike. Yo depenn griyáv tou tankon an nannan ki ka pe dekati bawda-kouri senyen nan se venn lan èk toumbele tjè a. Yo dekantje tou sa eti dite fèy griyáv la ka pe ranbonni rel se grès la adan senyen-venn èk kolèstewol kòch la (LDL) epi ka antipile kolèstewol pwòp (HDL), tout bagay ki ka ranbonni rete djann tjè a epi ka kore vini-kalbòy tjè a. An lonyen-dekantje Kawbe-lonyen-dekantje Taywann te ja fè moun wè sa eti dite fèy griyáv la ka pe ranbonni rel sik la nan dlo-senyen moun.
Griyáv, se an laliman otila ni anchay pie-griyáv ka bay ek moun ka pe tjouyi griyav, kranm-kranm griyáv. An-griyav la, kawbe-bitako nan laliman Robè, asou chimen Vewpre otila anchay piebwa-ponm-dou ka bay. Betje-griyav, betje ki pa ni lahan oben betje debantje ka rete nan menm kare-kay oben laliman epi nèg-ginen. "Man pisimié Neg kanmarad-mwen pasé pies Bétjé-griyav non" (Bitako-a, Raphaël Confiant, rarate-kabechinen, 1985). Betje-griyáv pou lapo jòn-sann eti solèy la brile aleliwon. Nan mès brè-manhe Matnik la, moun ka sèvi griyáv la nan konfiti-griyáv ek lajle-griyav ek ka brè melàs-griyáv la eti se yonn adan twa melás fondalnatal atè-lakay-matnik la, epi melás prin-sitè a ek melás marakoudja a.
Commentaires